علت اصلی سرطان هنوز مشخص نیست اما بسیاری از دانشمندان علت اصلی آن را
عوامل ژنتیکی میدانند، البته از نقش
محیط و سبک زندگی در بروز سرطان نمیتوان چشم پوشی کرد، با وجود اینکه ژنتیک نقش اصلی در بروز سرطان را داراست اما کلید فعال کننده آن محیط و سبک زندگی است. بر اساس آمار منتشر شده در آمریکا در حدود
۳۵ درصد از سرطان ها با تغدیه و نوع رژیم غذایی ارتباط مستقیم دارند به گونه ای که
با اصلاح رژیم غذایی میتوان از بروز بسیاری از سرطان های شایع پیشگیری کرد.آمار منتشرشده از سازمان بهداشت جهانی نشان میدهد
چاقی یکی از مهمترین علت های سرطان است، به گونه ای که شیوع سرطان در افراد چاق به طور معنی داری بیشتر از افراد با وزن نرمال و مناسب است. بر اساس داده های این سازمان میتوان با کنترل چاقی و کاهش وزن شیوع سرطان را تا ۲۵ درصد در جامعه کاهش داد که این عدد رقم بسیار قابل توجهی است.
مصرف سیگار در سرطان های دستگاه تنفسی نقش مستقیم دارد به طوری که درابتلا به ۹۰ درصد از سرطان های دستگاه تنفسی نقش دارد و یا قرارداشتن
الکل در رژیم غذایی فرد نیز یکی از علل ایجاد سرطان درافراد است، مصرف الکل با ایجاد سرطان های دهان، مری، حنجره و کبد ارتباط دارد.
اختلالات هورمونی و افزایش سطح برخی هورمون ها نیز میتوانند در بروز سرطان هایی مثل سینه نقش داشته باشند، به طوری که درخانم هایی با سطح بالاتری از استروژن و پروژسترون بروز سرطان سینه بیشتر است و یا در آقایان سطوح بالاتر تستوسترون موجب ایجاد سرطان پروستات میشود.
برخی
بیماری ها و عفونت های مختلف نیز میتوانند زمینه سرطانی شدن سلول های بدن را فراهم کنند، شایعترین عفونت هایی که منجر به سرطان میشوند عفونت های ویروسی هستند با این حال عفونت های باکتریایی و انگلی نیز متوانند عفونت منجر به سرطان را ایجاد کنند.
هنگامی که کربوهیدرات های ساده در معرض حرارت قرار میگیرند ماده ای به نام
آکریلامید تولید میکنند که این ماده میتواند موجب سرطانی شدن سلول های بدن کند، آکریلامید در موادی مثل ته دیگ، نان سوخاری، نان برشته و ... وجود دارد. بعلاوه
مصرف زیاد گوشت قرمز و محصولات تولید شده از آن میتواند در بروز سرطان کمک کند.
مواد نگهدارنده در
مواد غذایی آماده و فراورده های گوشتی مثل سوسیس، کالباس و ... حاوی نیتروزامین ها هستند که از جمله مواد سرطان زا به شمار میروند.
قرار گرفتن در معرض
پرتوهای زیان آور مثل پرتوهای فرابنفش خورشید، پرتوهای رادیولوژی، سولاریوم و ... از جمله دیگر علت های بوجود آمدن سرطان است.
عده ای به این صحبت اعتقاد دارند که
سرطان بیماری ای ساخته دست بشر است و صنعتی شدن و روی آوردن به سبک زندگی جدید سبب ایجاد بیماری سرطان شده است.
مهم ترین عامل در پیشگیری از سرطان، داشتن یک سبک زندگی سالم است، از جمله اصلی ترین عامل در داشتن یک سبک زندگی سالم میتوان به داشتن یک
رژیم غذایی مناسب،
داشتن فعالیت بدنی و
دوری از عوامل خطر زای محیطی عنوان نمود.
در
رژیم غذایی پیشگیری از سرطان موارد متعددی است که باعث کمک به پیشگیری از سرطان میکند که در زیر به مواردی از آن اشاره میکنیم:
در محصولات غذایی
میکروارگانیسم هایی مثل قارچ ها از خود موادی تولید میکنند که با شستن و یا حتی پختن غذا از بین نمیرود و موجب بروز سرطان میشود. برای خنثی کردن اثر این مواد باید
رژیم غذایی پیشگیری از سرطان سرشار از
آنتی اکسیدان ها باشد، از جمله منابع خوب آنتی اکسیدان در رژیم غذایی میتوان به
ویتامین A، ویتامین C، ویتامین E ،سلنیم و روی اشاره کرد که وجود این مواد در رژیم غذایی و مصرف منابع آنها در رژیم غذایی میتواند به ختثی شدن اثر سموم قارچ ها و مواد سرطان زای تولیدی ناشی از آنها شود.
از جمله مواد دیگری که میتوانند به جلوگیری از سرطان کمک کنند
فیتوکمیکال ها هستند، این مواد که در
میوه ها و سبزی های قرمز رنگ و نارنجی رنگ مثل گوجه فرنگی، انگور قرمز، توت قرمز، هندوانه، مرکبات، هویج، کدو تنبل و ... وجود دارند به علاوه در مواد غذایی مثل
سیر، پیاز، کلم ها، آووکادو، اسفناج و سبزی های برگ تیره هم مواد ضد سرطان وجود دارد که این میوه ها و سبزی ها باید بیشتر در رژیم غذایی پیشگیری از سرطان قرار گیرند.
وجود
الکل در رژیم غذایی یکی دیگر از علت های بروز سرطان های مختلف است که باید از رژیم غذایی
حذف شوند.
در صورت داشتن چاقی یا اضافه وزن باید با دریافت کالری محدود و یک
رژیم کاهش وزن خوب، وزن خود را به محدوده مناسب برسانید.
چربی موجود در رژیم غذایی خود را باید به اندازه
تنظیم شده توسط
کارشناس تغذیه مصرف نمایید، افزایش دریافت چربی در رژیم غذایی با افزایش دریافت انرژی و افزایش دریافت ترکیبات نیتروژنی همراه است که وجود این موارد در رژیم غذایی میتواند زمینه بروز سرطان در افراد شود.
استفاده از
چربی های امگا ۳ در رژیم غذایی پیشگیری از سرطان باعث کاهش بروز سرطان های کلون و پروستات شود، میزان بیشتر چربی امگا ۳ نسبت به چربی امگا ۶ در رژیم غذایی عامل بازدارنده سرطان است.
در یک
رژیم غذایی سالم باید میزان مصرفی سبزی ها و میوه ها و به طور کلی
منابع فیبری بالا باشد، در رژیم غذایی پیشگیری از سرطان نیز این امر مستثنی نیست و باید مصرف این مواد در رژیم غذایی شما افزایش یابد، بخصوص سبزی های قرمز، نارنجی، تیره و سفید رنگ.
سعی کنید بیشتر پروتیین مصرفی در رژیم غذایی خود را از طریق
حبوبات تامین کنید، در مصرف گوشت های نیز تا حد امکان از
کباب کردن آنها بپرهیزید، استفاده از گوشت های کبابی، گریل شده و دودی شده در رژیم غذایی به علت وجود ترکیبات
نیتروزامین در آنها باعث ایجاد سرطان میگردد.
داشتن یک
رژیم غذایی کامل که به تامین همه مواد معدنی و ویتامین های مورد نیاز بدن منجر شود نقش بسیار مهمی در پیشگیری از سرطان دارد.تحقیات تاثیر مصرف به اندازه
ویتامین ها و مینرال ها را در رژیم غذایی در پیشگیری از سرطان به اثبات رسانده و نکته مهم تر اینکه این مواد باید
از طریق رژیم غذایی فرد تامین شوند تا تاثیر بیشتری بگذارند و مکمل های تغذیه ای به اندازه یک رژیم غذایی کامل نمیتوانند موثر واقع شوند.
علاوه بر رژیم غذایی سالم،
فعالیت ورزشی روزانه به پیشگیری از سرطان کمک زیادی میکند و توصیه شده هرکس به اندازه توان خود روزانه به فعالیت ورزشی اهتمام ورزند.
رعایت بهداشت مواد غذایی و استفاده نکردن از مواد غذایی آلوده و مشکوک به سموم قارچی و یا صنعتی در رژیم غذایی از عوامل مهم در پیشگیری از سرطان است.
اهداف
رژیم درمانی در سرطان شامل
کنترل، درمان و افزایش کیفیت زندگی در افراد مبتلا به سرطان است. حتی در هنگامی که سرطان قابل درمان نباشد، داشتن یک رژیم غذایی برای سرطان میتواند به کنترل و افزایش کیفیت زندگی بیمار سرطانی منجر شود.
با توجه به میزان پیشرفت بیماری و مرحله ای از بیماری که فرد در آن قرار دارد میزان انرژی مورد نیاز که باید از طریق رژیم غذایی تامین شود متفاوت است که باید بر اساس آن میزان کالری دریافتی فرد تنظیم میشود، از آنجا که بیماران سرطانی معمولا دچار کاهش وزن و تحلیل رفتن بافت های چربی و عضلانی میشوند نیاز است که
انرژی آنها بیشتر از افراد عادی درنظر گرفته شود.
میزان
پروتتین در رژیم غذایی هم وابسته به سیر پیشرفت بیماری و مرحله بیماری است و با توجه به
وضعیت بیمار و نظر کارشناس تغدیه تنظیم میشود. باید این نکته را در نظر داشته باشید که پروتیین زیاد و پروتیین کم در رژیم غذایی برای سرطان هر دو میتوانند به آسیب بیشتر بیمار بیانجامد.
با توجه به میزان پروتیین و کربوهیدرات در
رژیم غذایی سرطان، میزان
چربی درصد کمتری از رژیم غذایی را شامل میشود که این مقدار کم هم ترجیحا از
منابع چربی امگا ۳ تامین شود. منابع خوب امگا ۳ در رژیم غذایی شامل زیتون، گردو و ماهی میباشد.
مصرف
مایعات به میزان روزانه حداقل ۸ لیوان باید در رژیم غذایی رعایت شود، در صورت داشتن تب یا فاز استرس بیمار نیاز به مصرف آب و مایعات در رژیم غذایی بیشتر میشود.
ویتامین ها و مینرال ها باید از طریق
رژیم غذایی تامین شوند و مصرف مکمل ها بیش از نیاز بیمار میتواند منجر به بدتر شدن وضعیت بیمار شود، از این رو نیاز است تجویز و مصرف مکمل بر اساس داده های آزمایشگاهی و صرفا با
تجویز پزشک یا کارشناس تغذیه صورت گیرد.
تنوع استفاده از مواد غذایی در رژیم غذایی سرطان باید رعایت شود به گونه ای که از بیمار از انواع میوه ها و سبزی ها و ... در رژیم غذایی خود استفاده کند.
با حفظ تنوع در رژیم غذایی بهتر است بیشتر از
میوه ها و سبزی های قرمز، نارنجی و برگ تیره استفاده کند زیرا محتوای آنتی اکسیدانی بالایی دارند. البته مصرف مکل های آنتی اکسیدانی در رژیم غذایی حتما باید با تجویز پزشک یا کارشناس تغذیه صورت گیرد.
در رژیم غذایی سرطان بیمار باید
کمتر از گوشت قرمز استفاده کند و برای تامین پروتیین مورد نیاز روزانه خود در
رژیم غذایی سرطان از
حبوبات، سویا و یا مکمل های پروتیینی استفاده کند.
استفاده از منابع
فیبر در رژیم غذایی برای بهبود وضعیت بیماری این عزیزان توصیه میشود،
غلات کامل، سبزیجات، میوه ها و حبوبات از منابع خوب فیبر هستند که میتوانند در
رژیم غذایی بیماران سرطانی مورد استفاده قرار گیرند.