۶ خطری که لاغری بیش از حد برای شما ایجاد میکند


احتمالا تا کنون مطالب زیادی در مورد خطرات چاقی و اضافه وزن خوانده اید، اما در مورد خطرات لاغری بیش از حد چه میدانید؟
در واقع همانطور که چاقی و اضافه وزن دارای خطرات زیادی برای فرد هستند، سوء تغذیه و لاغری هم برای سلامتی مشکلاتی به وجود میاورد که به آن اشاره میکنیم، از جمله مشکلاتی که لاغری بیش از حد برای فرد ایجاد میکند شامل موارد زیر است:


  • سوء تغذیه، کم خونی، کمبود ویتامین ها و املاح
  • پوکی استخوان ناشی از کمبود کلسیم و ویتامین D
  • کاهش قدرت سیستم ایمنی
  • افزایش خطر عدم بهبود بیمار در جراحی ها
  • ناباروری و چرخه های نامنظم قاعدگی
  • مشکلات در رشد و تکامل بخصوص در نوجوانان و کودکان

در ادامه با ما همراه باشید تا خطرات ناشی از لاغری را بررسی کنیم و بدانیم آیا در محدوده لاغری و سوء تغذیه قرار داریم یا خیر؟ در صورت لاغری چه علائمی را در خود میبنیم و برای برطرف کردن لاغری و افزایش وزن چه باید بکنیم؟


خطرات لاغری برای سلامتی

چطور تشخیص بدیم که لاغریم یا نه؟

شاخص توده بدنی یا BMI شما مشخص میکند که آیا شما لاغر هستید یا خیر؟ BMI شاخصی است که بر اساس قد و وزن شما محدوده وزنی مناسب را برای شما بیان میکند.
نحوه محاسبه  BMI به این صورت است که شما وزن خود را به کیلوگرم تقسیم بر مجذور قد خود به متر میکنید و یک عدد به دست می آید. اگر این عدد کمتر از ۱۸.۵ باشد شما لاغر هستید و باید به دنبال چاقی و افزایش وزن باشید، اگر این عدد در بازه ۱۸.۵ تا ۲۵ باشد وزن شما در محدوده نرمال است و اگر بیشتر از ۲۵ باشد شما دچار اضافه وزن یا چاقی هستید.
البته در مورد BMI باید سه نکته مهم را در نظر بگیرید:
۱- BMI در ورزشکاران بخاطر حجم عضلانی بیشتر معمولا بیشتر از سایر افراد است و شاخص مناسبی برای تعیین وزن مناسب برای ورزشکاران نیست.
۲- محدوده BMI برای کودکان و نوجوانان با بزرگسالان متفاوت است و اعداد گفته شده در مورد کودکان صدق نمیکند.
۳- در مورد سالمندان نیز بخاطر از دست دادن عضلات نمیتوان بر اساس BMI تصمیم گیری درستی در مورد وزنشان داشت.

سوء تغذیه

اگر شما لاغر هستید احتمالا مواد غذایی کافی و مغذی به بدن خود نمی رسانید و در نتیجه دچار سوء تغذیه میشوید. به مرور زمان سوء تغذیه باعث مشکلات بسیاری در سلامتی شما میشود، که باید برای برطرف کردن آن به آن توجه کنید.
از جمله علائم سوء تغذیه در افراد میتوان بروز یک یا چند نشانه از نشانه های زیر نام برد:


  • احساس خستگی یا بی انرژی بودن
  • احساس بیماری یا زود به زود مریض شدن و مریضی های طولانی مدت
  • قاعدگی نامنظم و یا پریود نشدن در بانوان
  • نازک شدن مو ها و ریزش مو، خشکی پوست و یا مشکلات دندانی

در یک مطالعه بین دو گروه از زنان لاغر ژاپنی که یک گروه خودشان تمایل به لاغری داشتند و گروه دیگر تمایلی به لاغری نداشتند مشاهده شد که گروه اول عادات غذایی ناسالم تری نسبت به گروه دوم داشتند.(۱)
اگر کمبود وزن دارید و لاغر هستید و این کمبود وزن شما ناشی از رژیم غذایی نامناسب و یا بیماری سوءجذب مواد غذایی هستید به احتمال خیلی زیاد در معرض سوء تغذیه نیز قرار دارید، سوء تغذیه باعث کمبود ویتامین ها و املاح و همچنین کمخونی در فرد میشود، کم خونی خود باعث سوء جذب مواد مغذی و سوء تغذیه بیشتر میگردد و این چرخه ادامه پیدا میکند و به مشکلات بیشتری دامن میزند.

کاهش قدرت سیستم ایمنی

در مطالعه ای که اخیرا صورت گرفت ارتباط مستقیمی بین لاغری و افزایش بروز عفونت های مختلف مشاهده شد، البته هنوز محققان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا لاغری خود به تنهایی میتواند باعث کاهش قدرت سیستم ایمنی شود و یا اینکه عواملی که باعث لاغری فرد شده اند موجب کاهش قدرت سیستم ایمنی میشود.
به طور مثال سوء تغذیه از طرفی باعث کاهش قدرت سیستم ایمنی فرد میشود و از طرف دیگر باعث کاهش وزن و لاغری فرد میگردد. 
در این زمینه نیازمند تحقیقات بیشتری هستیم تا به طور مشخص ارتباط بین لاغری و کاهش قدرت سیستم ایمنی مشخص شود.(۲)

افزایش خطر در جراحی ها و ناموفق بودن جراحی

مطالعه ای که روی افراد لاغر در مقایسه با افرادی که وزن عادی داشتند و نسبت به عمل جراحی زانو اقدام کرده بودند مشاهده شد که میزان بروز عفونت در افراد لاغر بیشتر از افراد عادی بود و به این نتیجه رسیدند که میزان بهبودی بافت های بدن افراد لاغر نسبت به افراد با وزن نرمال کمتر است و سرعت بهبود بافت در این افراد کمتر است.(۳)
البته در این زمینه هم نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد با این حال این مساله که در افراد لاغر سرعت بهبود زخم ها کمتر از افراد با وزن نرمال است اثبات شده.
در مطالعه دیگری مشاهده شد که میزان عوارض در افراد لاغری که عمل جراحی لگن را انجام داده اند نسبت به افراد لاغر بیشتر است، بعلاوه این عوارض در لاغرانی که عمل عروق کرونر قلب و پیوند ریه هم داشتند بیشتر بود. بر اساس مطالعات بیشتر مشاهده شد که میزان مرگ و میر در یک سال اول پس از عمل های جراحی سنگین در افراد لاغر به وضوح بیشتر از افراد با BMI نرمال بودهه.(۴، ۵، ۶، ۷)
به همین دلیل در عمل های جراحی غیر اورژانسی در صورتی که فرد خیلی لاغر باشد قبل از عمل نیاز به افزایش وزن و در صورت چاقی بیش از حد نیاز به کاهش وزن دارد.

پوکی استخوان

BMI پایین میتواند خطر پوکی استخوان را در شما افزایش دهد، در مطالعه ای که روی حدود ۲۰۰۰ خانم صورت گرفت مشاهد شد که ۲۴% از افرادی که BMI کمتر از ۱۸.۵ دارند چگالی استخوانی آنها کم است و در معرض پوکی استخوان قرار دارند، این عدد در افرادی که BMI نرمال داشتند در حدود ۹% بود و در نتیجه افرادی که شاخص توده بدنی کمتر از ۱۸.۵ دارند و دچار لاغری هستند بیشتر در معرض پوکی استخوان قرار دارند.(۸)

ناباروری

زنانی که BMI کمتر از ۱۸.۵ دارند دچار آمنوره یا اختلالات چرخه قاعدگی و یا عدم قاعدگی میشوند، اختلالت قاعدگی خود میتوانند سبب عدم تخمک گذاری و یا تخمک گذاری نامناسب در خانم ها شود، اختلالات قاعدگی در صورتی که به صورت مزمن در بیایند در نتیجه میتوانند سبب ناباروری در زنان گردند.
اگر سعی در باردار شدن دارید و دچار لاغری هستید بهتر است با پزشک و متخصص تغذیه خود مشورت کنید. احتمالا نیاز باشد که پیش از بارداری ابتدا به وزن نرمال و ایمن برسید . سپس اقدام به بارداری نمایید، اگر با وجود لاغری بارداری شوید احتمال سقط جنین افزایش پیدا میکند و حفظ وزن مطلوب و مناسب در دوران بارداری بسیار با اهمیت است.
در مورد رژیم بارداری میتوانید در اینجا مطالعه کنید.

تاخیر در رشد

تاخیر در رشد و تکامل در کودکانی که مبتلا به لاغری هستند دیده میشود، بخصوص در کودکان زیر ۳ سال بخاطر سرعت رشد مغز این مشکل به شکل شدید تری دیده میشود.
مغز برای تکامل به مواد غذایی مختلف نیاز دارد، کودکانی که دچار سوء تغذیه و لاغری هستند در تامین این مواد برای مغز به مشکل بر میخورند؛ و این مسئله میتواند مشکلاتی برای تکامل رشد مغز و تاخیر در رشد مغز ایجاد کند و اگر این مسئله شدید باشد میتواند منجر به عقب ماندگی کودک شود.
متخصص کودکان و متخصص تغذیه به طور متناوب باید رشد کودک را چک کنند تا در مسیر صحیح رشد خود را داشته باشد و در صورت نیاز به اصلاح رژیم غذایی نسبت به اصلاح آن اقدام نمایند.
البته باید به این نکته توجه داشته باشید که همه کودکان مسیر رشد دقیقا یکسانی را طی نمیکنند بلکه در یک محدوده رشدی مناسب باید پیش بروند و شما نباید رشد کودک خود را با کودکان هم سن و سالش مقایسه کنید، بلکه رشد هر کودک باید تنها و تنها با خودش مقایسه گردد.

راه چاره برای چاق شدن چیست؟

شما میتوانید با تغییر سبک زندگی و عادات غذایی وزن خود را اصلاح نمایید و از عوارض لاغری بیش از حد پیشگیری کنید. از جمله راه هایی که میتوانید برای افزایش وزن استفاده کنید موارد زیر است:


  • سعی کنید وعده های غذایی خود را در مقدار کمتر و دفعات بیشتر استفاده کنید. از میان وعده ها در رژیم غذایی برای چاقی استفاده کنید.
  • از غذا های سرشار از مواد مغذی مثل غلات کامل، میوه ها و سبزی ها، لبنیات، مغز ها و دانه ها و پروتئین در برنامه غذایی برای چاقی استفاده کنید.
  • به نوشیدنی هایی که میخورید توجه داشته باشید، به طور مثال اسموتی ها انتخاب بهتری نسبت به قهوه یا چای هستند، شما میتوانید از میوه ها، سبزی ها و مواد مغذی دیگر در تهیه اسموتی ها استفاده کنید.
  • اگر نوشیدن مایعات اشتهای شما را کاهش میدهد سعی کنید نیم ساعت قبل از وعده های غذایی خودتان چیزی ننوشید.
  • میان وعده های خود را با اضافه کردن مغز ها، دانه ها، پنیر، کره مغز ها و میوه های خشک شده پر انرژی کنید.
  • ورزش را شروع کنید، شما میتوانید با ورزش کردن عضله سازی کنید، بعلاوه ورزش کردن میتواند باعث افزایش اشتهای شما گردد.

خطرات لاغری برای سلامتی

شما میتوانید با کمک و راهنمایی متخصص تغذیه و استفاده از یک برنامه غذایی برای چاقی مناسب به وزن مناسب خود برسید.