در حال حاضر راه های لاغری زیادی وجود دارد که از جمله آنها میتوان به قرص ها و مکمل های لاغری اشاره کرد. ادعا میشود که استفاده از این داروهای لاغری میتواند منجر به کاهش وزن شما شود و یا در کنار سایر روش های کاهش وزن مثل رژیم لاغری سرعت بیشتری به کاهش وزن شما بدهد.
این مکمل‌های لاغری به یکی از سه روش زیر میتواند سبب کاهش وزن شما شود.
در ادامه مقاله ۱۲ داروی لاغری معروف در دنیا و نحوه عملکرد آنها را بر اساس شواهد علمی و مقالات منتشر شده بررسی میکنیم:
گارسینیا کامبوجیا پس از نمایش در یکی از برنامه های تلوزیونی آمریکا در سال ۲۰۱۲ از محبوبیت زیادی بین مردم برخوردار شد.
گارسینیا کامبوجیا یک میوه سبز رنگ کوچک شبیه کدو تنبل است که به صورت بومی در کشور اندونزی کشت میشود.
پوست میوه گارسینیا کامبوجیا دارای ماده ای به نام هیدروکسی سیتریک اسید است که به عنوان ماده موثره در داروهای لاغری موجود در بازار که حاوی عصاره گارسینیا کامبوجیا هستند به بازار عرضه میشوند.
مکانیسم عملکرد: مطالعات حیوانی نشان میدهد که مصرف گارسینیا کامبوجیا آنزیم تولید کننده چربی را در بدن مهار میکند و از طرفی ترشح سروتونین را افزایش میدهد و باعث کاهش هوس مصرف غذاهای مختلف میشود.(۱، ۲)
اثر بخشی: در یکی از مطالعات که بین ۱۳۰ نفر از افرادی که از گارسینیا کامبوجیا مصرف میکردند و گروه دیگر که از دارونما استفاده میکرند تفاوت معنی داری بین کاهش وزن و درصد چربی بدن آنها مشاهده نشد.(۳)
در مطالعه مروری دیگری به بررسی اثر گارسینیا کامبوجیا بر کاهش وزن پرداخته بود مشاهده شد که این داروی لاغری در طی چندین هفته منجر به کاهش وزنی کمتر از ۱ کیلوگرم شده بود.(۴)
عوارض گارسینیا کامبوجیا: عارضه جانبی خاصی در مورد مصرف گارسینیا کامبوجیا گزارش نشده است اما در برخی از موارد سبب مشکلات گوارشی خفیفی در مصرف کنندگان شده است. (۵)
پاسخ این پرسش مثبت است، هیدروسکی کات در حدود یک دهه است که در بازار وجود دارد و برای کاهش وزن مورد استفاده قرار میگیرد و یکی از محبوب ترین دارو های کاهش وزن در دنیا است.
چندین نوع مختلف از این داروی لاغری وجود دارد که معروف ترین آنها به نام هیدروکسی کات شناخته میشود.
مکانیسم عملکرد: هیدروکسی کات حاوی کافئین و چند عصاره گیاهی دیگر است که ادعا میشود در کاهش وزن موثر است و میتواند باعث کاهش وزن شود.
اثر بخشی: یک مطالعه که بر روی اثر هیدروکسی کات بر کاهش وزن انجام شد مشاهده شد که این ماده باعث کاهش ۹ کیلوگرمی در طی ۳ ماه میشود، با این حال نیازمند بررسی و مطالعات بیشتر است.(۵)
عوارض هیدروکسی کات: اگر شما نسبت به کافئین حساس باشید ممکن است دچار اضطراب، لرزش دست، حالت تهوع، اسهال و تحریک پذیری شوید.
کافئین رایج ترین و پرمصرف ترین ماده روانگردان دنیا است(۶)
کافئین به طور طبیعی در قهوه، چای سبز و شکلات تلخ یافت میشود و به طور مصنوعی به بسیاری از مواد غذایی مثل نوشیدنی های کولا اضافه میشود.
کافئین به عنوان افزایش دهنده متابولیسم شناخته میشود و در صنعت داروسازی به مکمل های کاهش وزن اضافه میشود.
مکانیسم عملکرد: مطالعات کوتاه مدتی نشان میدهد که مصرف روزانه کافئین ۳% تا ۱۱% متابولیسم بدن را افزایش میدهد و میتواند تا حدود ۳۰% چربی سوزی را زیاد کند.(۷، ۸، ۹، ۱۰)
اثر بخشی: تحقیقات دیگری نشان میدهد که مصرف کافئین باعث کاهش وزن به مقدار متوسط در انسان ها میشود.(۱۱، ۱۲)
عوارض کافئین: در برخی افراد مصرف زیاد کافئین میتواند موجب عصبانیت، بی خوابی، لرزش، تحریک پذیری، تهوع و اسهال شود، کافئین یک ماده اعتیاد آور است که میتواند بر روی کیفیت خواب شما اثر گذار باشد.
در واقع نیاز به مصرف قرص های کافئین برای کاهش وزن نخواهید داشت و میتوانید کافئین را با مصرف قهوه و چای سبز تامین کنید تا از خواص آنتی اکسیدانی این نوشیدنی ها خوش طعم نیز بهره مند شوید.
ارلیستات یک داروی لاغری است که تحت عنوان زنیکال یا ونوستات نیز شناخته میشود و یک داروی شناخته شده برای کاهش وزن یه حساب می آید.
مکانیسم عملکرد: ارلیستات به مهار تجزیه چربی در روده و در نتیجه جذب کمتر چربی در دستگاه گوارش منجر میشود، این کاهش جذب چربی باعث کاهش انرژی دریافتی در بدن شده و نهایتا باعث کاهش وزن میشود.
اثر بخشی: در مطالعه ای مروری که به بررسی ۱۱ مقاله مختلف پرداخته بود مشاهده شد در افرادی که از قرص لاغری ارلیستات برای کاهش وزن استفاده میکنند در مقایسه با افرادی که از دارونما استفاده کرند در حدود ۳ کیلوگرم کاهش وزن بیشتری داشتند.(۱۳) در مطالعه ی دیگری که صورت گرفت مشاهده شد ارلیستات باعث کاهش ۳۷% در بروز دیابت نوع ۲ و فشار خون میشود.(۱۴، ۱۵)
عوارض ارلیستات: ارلیستات عوارض جانبی در سیستم گوارش ایجاد میکند، از جمله عوارض ارلیستات میتوان به اسهال چرب، نفخ شکم و بی اختیاری دفع اشاره کرد. علاوه بر این از آنجا که مصرف ارلیستات سبب کاهش جذب چربی میشود میتواند منجر به کمبود ویتامین های محلول در چربی شامل ویتامین های A، D، E و K شود.
برای به حداقل رساندن عوارض ارلیستات توصیه میشود به همراه مصرف این دارو از رژیم غذایی کم چرب استفاده کنید.
این نکته را در نظر داشته باشید که استفاده از رژیم کم کربوهیدرات بدون مصرف داروهای لاغری به مراتب تاثیر بیشتری نسبت به رژیم غذایی کم چرب همراه با مصرف ارلیستات در کاهش وزن دارد.(۱۶)
کتون تمشک یکی از مواد شیمیایی موجود در تمشک است که عامل متمایز کننده بوی تمشک است، نسخه صنعتی کتون تمشک که در آزمایشگاه تولید میشود به عنوان یک داروی لاغری مورد استفاده قرار میگیرد.
مکانیسم عمل: در سلول های چربی جدا شده از موش ها مشاهده شد که کتون تمشک تجزیه چربی ها را افزایش داده و موجب ترشح هورمونی به نام آدیپونکتین میشود که احتمال داده میشود این هورمون در کاهش وزن نقش دارد.(۱۷)
اثر بخشی: مطالعه ای که اثر بخشی کتون تمشک را بر روی کاهش وزن انسان ها نشان دهد وجود ندارد، اما استفاده گسترده این ماده بر روی موش ها نشان میدهد که از افزایش وزن جلوگیری میکند.(۱۸)
عوارض کتون تمشک: ممکن است در دهان طعم تمشک را دائما احساس کنید.
دانه های قهوه سبز همان دانه قهوه معمولی است که بو داده نشده اند و در برخی مواقع به عنوان داروی لاغری مورد استفاده قرار میگیرد، دو ماده شیمیایی در قهوه سبز موجود است که به نظر میتوانند در کاهش وزن موثر باشند، یکی کافئین و دیگری کلروژنیک اسید.
مکانیسم عمل: کافئین به افزایش چربی سوزی کمک میکند و اسیدکلروژنیک به کاهش تجزیه کربوهیدرات ها در روده و در نتیجه کاهش جذب آنها کمک میکند.
اثر بخشی: چندین مطالعه انسانی نشان میدهند که مصرف عصاره لوبیای قهوه سبز میتواند به کاهش وزن کمک کند.(۱۹، ۲۰) در ۳ مطالعه مروری دیگر دیده شد افرادی که از عصاره لوبیای سبز قهوه استفاده کرده اند به طور میانگین ۲.۵ کیلوگرم بیشتر از افرادی که دارونما استفاده کرده اند وزن کم کردند.(۲۱)
از جمله خواص دیگر عصاره لوبیای قهوه سبز در کاهش وزن، این ماده غذایی میتواند در کاهش فشار خون و قند خون نیز کمک کننده باشد و علاوه بر آن دارای مقادیر زیادی آنتی اکسیدان است.(۲۲، ۲۳، ۲۴، ۲۵)
عوارض عصاره قهوه سبز: قهوه سبز نیز میتوانند عوارضی که مصرف کافئین بر جای میگذارد از خود باقی بگذارد، اسید کلروژنیک هم میتواند در برخی افراد سبب اسهال شود یا در برخی دیگر منجر به واکنش های آلرژیک شود.(۲۶)
گلوگومانان نوعی فیبر غذایی است که در ریشه گیاه کونژاک یافت میشود و به عنوان یکی دیگر از داروهای لاغری شناخته شده است.
مکانیسم عملکرد: گلوکومانان با جذب آب و تشکیل یک ژل حجیم مقداری از فضای روده را اشغال میکند و باعث احساس سیری در شما میشود و در نتیجه شما کالری کمتری در وعده های غذایی مصرف میکنید.(۲۷)
اثر بخشی: سه مطالعه انسانی بر روی مصرف گلوکومانان و کاهش وزن صورت گرفت و مشاهده شد که مصرف گلوکومانان به همراه یک رژیم غذایی مناسب منجر به کاهش وزنی برابر ۳.۵ الی ۴.۵ کیلوگرم در ۵ هفته شود.(۲۸)
بعلاوه گلوکومان نوعی فیبر غذایی است که باکتری های مفید روده را تغذیه میکند و میتواند به کاهش قند خون، کلسترول و تریگلیسیرید خون کمک کند. همچنین مصرف گلوکومانان به کاهش یبوست در افرادی که از این مشکل رنج میبرند کمک زیادی میکند.(۲۹، ۳۰، ۳۱)
عوارض گلوکومانان: گلوکومانان میتواند باعث ایجاد نفخ و گاز معده میشود و در صورت همزمانی مصرف با برخی داروها میتواند در عملکرد داروها تداخل ایجاد کند.
گلوکومانان را ۳۰ دقیقه قبل از وعده های اصلی غذایی و با مقادیر زیاد آب باید مصرف نمود.
مراتریم یکی از داروهای لاغری نسبتا جدید در بازار است، این دارو ترکیبی از دو عصاره گیاهی است که ادعا میشود متابولیسم سلول ها چربی را تغییر داده و موجب کاهش وزن میشود.
مکانیسم عملکرد: ادعا میشود که مراتریم از افزایش سلول های چربی جلوگیری میکند، میزان چربی ذخیره شده در سلول های چربی را کاهش می دهد و به بدن برای چربی سوزی کمک میکند.
اثر بخشی: تا کنون فقط یک مقاله بر روی مراتریم و کاهش وزن انجام شده، در این مطالعه که بر روی ۱۰۰ فرد چاق صورت گرفت همه آنها در رژیم غذایی ۲۰۰۰ کالری قرار گرفتند و در دو گروه که گروه اول از قرص های مراتریم استفاده میکرد و گروه دوم از دارونماها، پس از ۸ هفته گروهی که از مراتریوم استفاده میکرد در حدود ۵ کیلوگرم از وزن خود را از دست داده بود و ۱۲ سانتی متر محیط دور شکم آنها کاهش پیدا کرده بود، علاوه بر آن فاکتور های قند خون، کلسترول خون و تریگلیسیرید خون آنها هم کاهش پیدا کرده بود.(۳۲)
عوارض مراتریم: تا کنون عارضه جانبی خاصی برای این دارو گزارش نشده است.
عصاره چای سبز یکی از رایج ترین مواد در بسیاری از داروهای لاغری است، استفاده از عصاره چای سبز به دلیل این مسئله است که مطالعات زیادی اثر آنتی اکسیدان اصلی آن را در چربی سوزی اثبات کرده است.
مکانیسم اثر: عصاره چای سبز موجب افزایش فعالیت نور اپی نفرین میشود، نور اپی نفرین هورمونی است که به چربی سوزی بدن کمک میکند.(۳۳)
اثربخشی: مطالعات انسانی زیاده نشان داده است که مصرف عصاره چای سبز موجب چربی سوزی بخصوص در ناحیه شکم میشود.(۳۴، ۳۵، ۳۶، ۳۷)
عوارض عصاره چای سبز: عصاره چای سبز عموما برای اکثر افراد مشکلی ایجاد نمیکند، البته عصاره چای سبز حاوی مقادیری کافئین است که برای افرادی که به کافئین حساس هستند میتواند مشکل ساز شود.
اسید لینولئیک کونژوگه یا CLA سالهاست که به عنوان یکی از محبوبترین داروهای کاهش وزن مورد استفاده قرار میگیرد.
CLA یک از اسیدهای چرب سالم است که در برخی چربی های جانوری به صورت طبیعی یافت میشود.
مکانیسم عمل: CLA باعث کاهش اشتها شده، متابولیسم بدن را افزایش می دهد و فرایند چربی سوزی را در بدن سرعت میبخشد.(۳۸، ۳۹)
اثر بخشی: بر اساس مطالعه مروری بر روی ۱۸ مقاله مختلف مصرف CLA میتواند موجب کاهش وزنی برابر نیم کیلوگرم در ماه به مدت ۶ ماه شود و در مقایسه با گروهی که دارونما استفاده کرده بودند در حدود ۱.۵ کیلوگرم بیشتر کاهش وزن از خود نشان دادند.(۴۰، ۴۱)
عوارض CLA: CLA ممکن است عوارض گوارشی زیادی برای مصرف کننده به جای بگذارد، مصرف طولانی مدت CLA ممکن است مضر باشد و موجب عوارضی چون کبد چرب، مقاومت به انسولین و افزایش التهابات بدن شود.
فورسکولین عصاره ی گیاهی از خانواده نعنا است که ادعا میشود در کاهش وزن موثر است.
مکانیسم عمل: ادعا میشود که فورسکولین باعث افزایش ماده ای به نام cAMP در سطح سلول میشود که میتواند چربی سوزی را تحریک کند.(۴۲)
اثر بخشی: در مطالعه ای که روی ۳۰ مرد با اضافه وزن انجام شد مشاهده شد که مصرف فورسکولین باعث کاهش میزان چربی بدن و افزایش حجم عضله در این افراد میشود، در حالی که مصرف فورسکولین در زنان دارای اضافه وزن تاثیر معنی داری نگذاشت.(۴۳، ۴۴)
عوارض فورسکولین: در مورد عوارض جانبی این دارو و خطرات احتمالی آن داده های بسیار محدودی وجود دارد.
یک نوع پرتقال که پرتقال تلخ نامیده میشود دارای ماده ای بخصوص به نام سینفرین است، سینفرین تا حدودی مشابه افدرین است که در گذشته در قرص های کاهش وزن مورد استفاده قرار میگرفت.
با این حال استفاده از افدرین در قرص های لاغری توسط سازمان غذا و داروی آمریکا بخاطر عوارض جانبی آن ممنوع اعلام شده است.
مکانیسم عمل: سینفرین مانند افدرین عمل میکند، البته با قدرتی کمتر. سینفرین با کاهش اشتها و افزایش چربی سوزی موجب کاهش وزن فرد میشود.(۴۵)
اثربخشی: مطالعات کمی در مورد اثر سینفرین صورت گرفته است اما از آنجا که عملکرد آن شبیه افدرین است اثر بخشی افدرین در کاهش وزن در کوتاه مدت چشمگیر است.(۴۶)
عوارض سینفرین: سینفرین نیز همانند افدرین عوارض جانبی جدی برای فرد ایجاد میکند که از جمله آن عوارض قلبی و اعتیاد به مصرف سینفرین است.
علاوه بر این بسیاری از قرص های لاغری هستند که به صورت تجربی برای کاهش وزن مورد استفاده قرار گرفته اند که معروف ترین آنها قرص لاغری کانتریو، قرص لاغری فنترمین و قرص لاغری کیوسیمیا هستند.
بر اساس مطالعه مروری که در سال ۲۰۱۴ صورت گرفت بیان شد که قرص های کاهش وزن آن طور که باید و آن طور که به آنها امید دارید موجب کاهش وزن در شما نمیشود و به طور میانگین بین ۳% تا ۹% موجب کاهش وزن نسبت به افرادی که از قرص های کاهش وزن مصرف نمیکنند میشود.(۴۷)
البته این را باید در نظر داشته باشید که داروهای کاهش وزن تنها در صورتی اثر بخش هستند که همراه رژیم کاهش وزن استفاده شوند و به تنهایی اثر بخش نیستند.
در انتها در بین این ۱۲ داروی کاهش وزن، ۵ داروی لاغری اثر بخش از بین آنها که بیشترین اثر را میگذارند انتخاب کردیم:
با این حال از نظر شخصی مصرف ارلیستات را بخاطر عوارض ناخوشایند آن و مصرف CLA را بخاطر اثراتی سوء که بر سلامت متابولیک بدن میگذارد توصیه نمی کنم.
نهایتا گلوکومانان، کافئین و عصاره چای سبز برای ما باقی می مانند.
این مکمل ها میتوانند در روند کاهش وزن موثر باشند اما نباید از آنها انتظار معجزه داشت. متاسفانه هیچ مکمل یا داروی کاهش وزنی به تنهایی برای کاهش وزن موثر نیست، دارو های لاغری ممکن است به شما کمک کنند که تا چند کیلوگرم وزن خود را کاهش دهید یا اندکی متابولیسم خود را بالا ببرید اما اثر بخشی آنها در یک نقطه به اتمام میرسد و دیگر شاهد کاهش وزن نخواهید بود.
با وجود همه داروهای لاغری، اصلی ترین راهکار کاهش وزن کماکان تغییر سبک زندگی و داشتن رژیم کاهش وزن مناسب است که با کمک داروهای کاهش وزن کاهش وزن بیشتری خواهید داشت.