از آنجا که بیماری مزمن یا حاد کلیه یک بیماری با روند پیشرفت کند است و حتی با از دست رفتن عملکرد یک کلیه، کلیه دیگر وظیفه تصفیه خون را انجام میدهد علائم بالینی تا قبل از شدت گرفتن تخریب کلیه معمولا قابل مشاهده نیست از این جهت مهم است که افرادی که در معرض بیماری کلیوی هستند یا سابقه خانوداگی بیماری کلیوی دارند به طور منظم کلیه های خود را مورد بررسی قرار دهند. در مراحل اولیه بیماری از آسیب جدی کلیه ها میتوان جلوگیری کرد اما با پیشرفت بیماری و تخریب بافت کلیه معمولا ترمیم آن غیر قابل برگشت است.
از جمله علائمی که برای درمان به وقع بیماری کلیوی باید به آن توجه کرد کاهش حجم ادرار، تکرر ادرار، فشار خون، دیابت، ادم، وجود خون یا تیرگی ادرار، وجود پروتیین در ادرار، کاهش اشتها، کاهش ناگهانی وزن بدن و درد در ناحیه پهلو و پشت است.
برای
پیشگیری از بیماری کلیوی نیاز است که ما یک سبک زندگی سالم را در پیش بگیریم و در صورت داشتن سابقه خانوادگی یا بیماری های زمینه ای
چکاپ منظم داشته باشیم.
داشتن یک
رژیم غذایی متعادل و متناسب میتواند از بروز بیماری های مثل
فشار خون و
دیابت که در بروز بیماری کلیوی نقش موثری دارند جلوگیری کند.
مصرف سدیم در رژیم غذایی خود را
کاهش دهید،
میوه و سبزیجات باید جزء جدا ناپذیر رژیم غذایی شما باشند.
مواد غذایی فراوری شده را از رژیم غذایی خود حذف کنید.میوه ها و سبزیجات رنگی حاوی مقدار زیادی
آنتی اکسیدان هستند که یک رژیم غذایی حاوی مقادیر بالای آنتی اکسیدان میتواند از بروز بیمار کلیوی جلوگیری نماید.
نسبت به افزایش وزن خود حساس باشید، علی الخصوص
چاقی شکمی که نشانه افزایش چربی احشایی میباشد.با گرفتن یک
رژیم غذایی مناسب یا یک رژیم غذایی کاهش وزن نسبت به کنترل وزن خود حساس باشید.
بیماری مزمن کلیه
درمان قطعی ندارد و میتوان با انجام یک سری کارها روند بیماری کلیوی را کند و از پیشرفت آن جلوگیری کرد. اصلی ترین عمل در
کنترل بیماری کلیوی تنظیم یک
رژیم غذایی کلیوی است. در
رژیم غذایی کلیوی باید بیماری های زمینه ای فرد مثل فشار خون یا دیابت نیز در نظر قرار گیرد که با
رژیم غذایی بتوان روند همه بیماری ها را کنترل نمود.
در صورت ابتلا به بیماری کلیه و ظهور عوارض آن، با توجه به نوع عارضه رخ داده و بیماری های زمینه ای درمان انجام شود و در عین حال به صورت همزمان
رژیم غذایی کلیوی آغاز گردد.
از آنجا که وظیفه کلیه فیلتراسیون خون است و محتویات خون به طور مستقیم با نوع رژیم غذایی فرد در ارتباط است
مهمترین درمان برای بیماری کلیه تنظیم رژیم غذایی و استفاده از
رژیم غذایی کلیوی است.بیماری مزمن کلیوی مراحل مختلفی دارد که بر اساس میزان بازدهی کلیه تقسیم بندی میشود و در هر مرحله نیاز به یک رژیم غذایی خاص و رژیم کلیوی متفاوت است.محدودیت های غذایی در مراحل مختلف بیماران کلیوی متفاوت است و رژیم غذایی در هر مرحله متناسب با نیاز شما تنظیم میگردد. در صورت ابتلا به بیماری کلیوی حتما به
کارشناس تغذیه یا
متخخصص تغذیه مراجعه کنید تا بهترین رژیم غذایی کلیوی را برای شما تنظیم نماید.یک رژِم غذایی کلیوی خوب و موثر باید میزان ضایعات خودن را به حداقل برساند تا از آسیب و فشار به کلیه جلوگیری نماید.
در صورت عدم کنترل بیماری و رعایت نکردن
رژیم غذایی برای بیماری کلیوی نهایتا بازدهی کلیه به زیر ۱۵ درصد میرسد و در این حالت دیگر رژیم غذایی و رعایت رژیم غذایی کلیوی و دارو درمانی جوابگوی بدن نیستند و نیاز است که برای فرد مبتلا دیالیز و یا پیوند کلیه صورت گیرد.
رعایت رژیم غذایی و اهتمام به گرفتن یک رژیم غذایی کلیوی نقش حیاتی در کنترل بیماری دارد به گونه ای که در صورت نداشتن بیماری زمینه ای کنترل نشده تنها با یک رژیم غذایی برای بیماری کلیه روند بیماری را کنترل و از پیشرفت آن جلوگیری کرد.
در ابتدا
میزان انرژی در رژیم غذایی کلیوی باید متناسب با فرد باشد تا از کاتابولیسم بدن جلوگیری کند.
میزان پروتئین دریافتی در
رژیم غذایی برای بیماری کلیوی محدود میشود و بر اساس حداقل نیاز یک فرد تنظیم میشود و نباید محتوای پروتئین رژیم غذایی بیشتر از میزان تنظیم شده مصرف گردد.
از آنجا که کلیه نقش تنظیم کننده الکترولیت ها و مواد معدنی بدن را دارد باید میزان املاح معدنی نظیر
پتاسیم، فسفر و سدیم کاملا تحت کنترل باشد و در رژیم غذایی کلیوی محدودیت در دریافت املاح معدنی را داریم.
با توجه به افزایش اکسیدان ها در خون میزان آ
نتی اکسیدان ها در رژیم غذایی باید افزایش یابد و در صورت نیاز آنتی اکسیدان ها به صورت مکمل به رژیم غذایی
افزوده شود.
در صورت احتباس آب در بدن بیمار کلیوی
محدودیت دریافت مایعات نیز در رژیم غذایی کلیوی اعمال میشود.
مصرف
لبنیات در رژیم غذایی کلیوی بسیار
محدود میشود، لبنیات با توجه به میزان فسفر بالا نباید در رژیم غذایی کلیوی مصرف شوند.
میزان
فسفر، پتاسیم، سدیم و کلسیم خون باید کنترل شود تا در صورت نیاز تنظیم این املاح در رژیم غذایی کلیوی اعمال گردد.
مصرف
حبوبات نیز در رژیم غذایی بیماران کلیوی
محدود میگردند و در صورت استفاده باید میزان فسفر و پتاسیم آنها محاسبه و در میزان دریافتی در کل رژیم غذایی محاسبه گردند.
با توجه به اینکه حداقل ۵۰ درصد از
پروتئین های مصرفی در رژیم غذایی باید با
کیفیت بالا باشند میتوان از تخم مرغ و گوشت ها بجای حبوبات در رژیم غذایی کلیوی استفاده کرد.
در صورت کاهش اشتها میزان وعده های رژیم غذایی
خود را افزایش دهید،
کاهش دریافت غذایی میتواند وضعیت بیماری را وخیم تر کند.با توجه به محدودیت دریافت لبنیات در
رژیم غذایی کلیوی نیاز است که
مکمل های کلسیم و همچنین ویتامین های گروه ب را در رژیم غذایی بیماران کلیه خود افزوده کند.
لیست جانشینی مواد غذایی در رژیم غذایی کلیوی با رژیم غذایی با سایر افراد متفات است و
لیست جانشینی مخصوص بیماران کلیوی را داریم.
دیالیز خون به دو صورت همودیالیز و دیالیز صفاقی صورت میگیرد.
همودیالیز روشی است که در آن بیماران کلیوی از طریق آن خون خود را تسویه میکنند، در همودیالیز دستگاه دیالیز مانند یک کلیه مصنوعی عمل کرده و خون را از مواد زائد تسویه میکند که معمولا سه بار در هفته به مدت چند ساعت انجام میشود.
در
دیالیز صفاقی مایع دیالیز به درون حفره شکمی بیمار وارد میشود و پس از تصفیه خون از مواد زائد و رساندن قسمتی از گلوکز مورد نیاز بیمار از حفره شکمی خارج میشود، در این روش نیاز است تا یک برش در شکم فرد ایجاد شود، در این روش بیمار میتواند به فعالیت روزانه خود برسد و میتواند خواب یا بیدار باشد
هرکدام از روش های دیالیز مزایا و معایب خود را دارد که پزشک با توجه به صلاحدید خود و وضعیت بیمار و مشورت با ایشان یکی از روش های دیالیز را برای انجام انتخاب میکند.
رژیم غذایی دیالیزی باید دارای ویژگی هایی باشد تا از بروز سوءتغذیه در بیمارن دیالیزی جلوگیری کند.بر اساس
آمار و داده های دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه در حدود ۸ درصد از بیماران همودیالیزی دچار سوءتغذیه شدید و ۴۰ درصد از این بیماران دچار سوءتغذیه متوسط هستند، با احتساب این آمار در حدود
نیمی از جمعیت بیماران دیالیزی دچار سوءتغذیه هستند که این امر مشکلات زیادی را برای ایشان به همراه خواهد داشت، از این رو نیاز است تا برای این بیماران یک
رژیم غذایی مناسب برای دیالیز تنظیم شود تا از بروز سوءتغذیه و عوارض آن بکاهد.
رژیم غذایی دیالیزی در ابتدا باید
انرژی را تامین کند به گونه ای که همه انرژی مورد نیاز بیمار تامین شود. نکته دوم در رژیم غذایی دیالیزی
تامین پروتئین مورد نیاز بدن است تا کاتابولیسم بافت ها و از بین رفتن آنها رخ ندهد، میزان پروتئین در رژیم غذایی دیالیزی باید به اندازه ای باشد که حداقل نیاز فرد را تامین و موجب افزایش بار نیتروژن در بدن نشود.علاوه بر این باید حداقل نیمی از پروتئین های مصرفی در رژیم غذایی دیالیزی از نوع پروتئین های با کیفیت بالا باشند.
در رژیم غذایی دیالیزی باید مراقب میزان
آلبومین خون هم بود، به طوری که سطح آلبومین خون افت نکند،
افت آلبومین از سطح طبیعی موجب افزایش مرگ و میر میشود. تنظیم سطح آلبومین هم با تنظیم پروتئین رژیم غذایی دیالیزی ایجاد میشود.
در رژیم غذایی دیالیزی میزان
سدیم و پتاسیم دریافتی بر اساس حجم ادرار ۲۴ ساعته فرد تنظیم میشود و با توجه به این قضیه در افراد دیالیزی مختلف میزان دریافت سدیم و پتاسیم متفاوتی میتوانیم داشته باشیم. از این رو نیاز است تا میزان مصرف
میوه ها و سبزیجات در رژیم غذایی دیالیزی بر اساس نظر
کارشناس و متخصص تغذیه تنظیم شود تا از بالا رفتن پتاسیم خون جلوگیری شود.بعلاوه از مصرف آب سبزیجات در رژیم غذایی دیالیزی خودداری کنید.
اهمیت کنترل دریافت پتاسیم در رژیم غذایی دیالیزی در این است که
پتاسیم نقش مستقیمی در تنظیم کارکرد قلب دارد و در صورت بالا و پایین شدن آن در خون میتواند موجب سکته قلبی شود.
از این رو نیاز است تا میزان پتاسیم رژیم غذایی دیالیزی کاملا تنظیم شده و در حد مجاز باشد.در صورتی که پتاسیم خون شما بالا است از مصرف میوه ها و سبزیجات پر پتاسیم در رژیم غذایی دیالیزی خودداری کنید.
ترجیحا
سبزیجات را به صورت خام در رژیم غذایی دیالیز مصرف کنید، در صورت پختن سبزیجات ابتدا آنها را خرد کرده و سپس بجوشانید و آب آن را عوض کنید تا محتوای پتاسیم قابل جذب کمتری داشته باشد.
در رژیم غذایی دیالیزی باید
مصرف سدیم محدود شود، از این رو موادی مثل خیار شور، چیپس، پفک، زیتون شور، سس گوجه فرنگی، رب های صنعتی و ... باید از رژیم غذایی دیالیزی حذف شود.
محدودیت سدیم در رژیم غذایی دیالیزی علاوه بر جلوگیری از افزایش خون به
کاهش احتباس آب در بدن نیز کمک میکند.
مصرف
غذاهای آماده و کنسروی و همچنین غذاهای فراوری شده در رژیم غذایی دیالیزی به علت محتوای سدیم بالا باید
محدود شود.
در رژیم غذایی دیالیزی
محدودیت دریافت مایعات داریم، به گونه ای که باز هم بر اساس حجم ادرار فرد مایعات به ایشان میدهیم، حداقل نیاز روزانه این بیماران به مایعات ۴ لیوان است که حجم ادرار شخص به حداقل نیاز فرد اضافه میشود.
به طور مثال در فردی که ۵۰۰ میلی لیتر دفع ادرار دارد میتواند ۴ لیوان بعلاوه ۵۰۰ میلی لیتر مایعات در رژیم غذایی خود مصرف نماید.
نکته ای که باید توجه کنید این است که مایعات در رژیم غذایی دیالیزی فقط آب نیست و غذاهای آبکی در رژیم غذایی هم مقداری از آب مورد نیاز بدن را تامین میکنند.مصرف شیر، ماست و به طور کلی
لبنیات در رژیم غذایی دیالیزی باید محدود شود و تنها به میزانی که
کارشناس تغذیه در رژیم غذایی قرار داده مصرف شود.
با توجه به اینکه معمولا افراد دیالیزی فاکتور های چربی خون بالایی دارند نیاز است تا از رژیم غذایی دیالیز از نظر فاکتور های چربی مورد بررسی قرار گیرد تا چربی خون بالا نرود.از این رو مصرف غذاهای پرچرب، سس های مایونز، کله پاچه و ... در رژیم غذایی دیالیزی محدود میشود.
مصرف حبوبات، مغز ها و غلات کامل به علت محتوای
فسفر بالا در رژیم دیالیز محدود میشود و افراد میتوانند در قبل از جلسه دیالیز به مقداری کمی از این مواد در رژیم غذایی دیالیزی مصرف کنند.
مصرف دل، جگر و قلوه در رژیم غذایی دیالیزی محدودیت دارد و نباید مصرف شود.
نوشابه های سیاه هم باید از رژیم غذایی دیالیزی حذف شوند، نوشابه های سیاه به علت داشتن اسید فسفریک موجب افزایش فسفر دریافتی از طریق رژیم غذایی میشود و نباید در
رژیم دیالیزی مصرف شوند، مگر به مقدار خیلی کم در قبل از جلسه دیالیز .
به همراه رژیم غذایی دیالیزی
فعالیت بدنی را افزایش دهید، داشتن یک الگوی فعالیت بدنی متناسب میتواند به بهبود وضعیت سلامت شما بینجامد.
در رژیم غذایی دیالیزی باید این نکته توجه نماییم که
رژیم غذایی دیالیزی برای هر فرد متفاوت است و نمیتوانیم از رژیم غذایی مشابه برای بیماران کلیوی استفاده نماییم.
