آسم از جمله بیماری های مزمن غیر واگیر و شایع است که در آن مسیر های تنفسی تنگ و ملتهب شده و موکوس اضافه ترشح میکنند. از آن جهت این بیماری را مزمن میگویند که این بیماری حتی در مواقعی که فرد را اذیت نمیکند هم وجود دارد، از آنجا که عبور هوا و تبادل گاز های تنفسی از این مجرا ها صورت میگیرد و به علت تنگس این مجرا ها عبور هوا به خوبی صورت نمیگیرد این افراد دچار تنگی نفس میشوند. بعلاوه در این افراد خلط تولید شده به همراه سرفه بالا می آید و یا احساس گرفتگی سینه به فرد دست میدهد. آسم در هر سنی میتواند بروز کند، ممکناست آسم در سنین نوجوانی بهتر شود و یا ممکن است که تغییری در وضعیت بیمار ایجاد نشود.
در برخی افراد آسم مشکل بزرگی نیست و میتوانند به راحتی با آن زندگی کنند و مشکلی هم برای فرد پیش نیاورد اما برای برخی دیگر یک معضل بزرگ است و با فعالیت های روزانه این افراد تداخل پیدا میکند.
حملات آسم عود کننده هستند و ممکن است از چند دقیقه تا چند روز طول بکشند، حملات آسم ممکن است خفیف و یا کشنده باشد و در موارد شدید حملات آسم نیاز است تا مراقبت های پزشکی در فرد صورت گیرد. در حملات آسم بیمار علامتی از خود نشان نمیدهد و بیماری بدون علامت است.
تنگی نفس، درد در قفسه سینه، خس خس سینه، سرفه که با بیماری های مثل آنفولانزا و سرماخوردگی بیشتر میشود از جمله علایم آسم هستند. در برخی موارد نشانه های آسم شدیدتر میشود، مثل زمان ورزش و یا در محیط هایی که گرد و غبار و ذرات معلق در هوا زیاد است.تقریبا تمامی افراد مبتلا به آسم در طول شب وضعیتشان بدتر میشود.
علت اصلی بروز آسم در برخی افراد هنوز مشخص نیست، بروز آسم را میتوان ناشی از تاثیر ژنتیک و محیط بیان کرد، در افرادی که سابقه ژنتیکی ابتلا به آسم را دارند در صورت قرار گرفتن در محیط مناسب برای بروز آسم بیشتر دچار بیماری آسم میگردند.
در بیشتر از نیمی از مبتلایان به آسم سابقه ابتلا به آلرژی خانواگی دیده میشود، آلرژی هایی مثل کهیر، آب ریزش بینی، سرخی چشم و....
در آسم ناشی از مواد حساسیت زا موتدی مثل گرده گیاهان، گرد و غبار، پر، پشم و قارچ ها و هاگ های آنان موجب افزایش تحریک آسم میشود. بنابر این در افرادی که به آلرژِ و یا آسم مبتلا هستند تا حد امکان باید از این مواد دوری کنند.
وجود پوسته ها و موهای حیوانات خانگی هم میتواند سبب بروز آسم شود و افراد مستعد آسم باید از این مواد دوری کنند و محیط خانه کاملا تمیز و عاری از این گونه مواد باشد.
مایت ها هم سبب افزایش شدت آسم میشوند، مایت ها موجودات بسیار کوچکی هستند که با چشم غیر مسلح دیده نمیشوند و در خانه و وسایل خانه به صورت انگلی زندگی میکنند، در صورت ورود این موجودات به دستگاه تنفسی سبب افزایش شدت آسم میشود.
گاهی ممکن است فرد نسبت به داروهایی مثل آسپرین حساسیت نشان داده و موجب بروز آسم شود، آسم هایی که مربوط به آلرژی نیستند میتوانند در موارد مختلفی بروز کنند، به طور مثال ورزش کردن و فعالیت فیزیکی میتواند سبب افزایش شدت آسم و حمله آسم شود، ویا هوای سرد موجب شدید تر شدن واکنش های آسم میشود.
عفونت های دستکاه تنفسی نیز یکی دیگر از عوامل شدت گرفتن آسم است که این عفونت ها در فصول سرد سال بیشتر اتفاق میوفتد.
بو های شدید، بخارات مواد شیمیایی، آلودگی هوا، دود سیگار و ... نیز میتواند سبب بروز آسم وشدت گرفتن آن باشد.
یکی از علل درونی آسم
رفلاکس معده است، اسید معده میتواند با آسیب به دستگاه تنفسی سبب بروز آسم در برخی افراد گردد و شدت آن را بیشتر کند، حتی استرس و فشار روانی و همینطور هیجانات زیاد هم سبب بروز آسم میگردند.
بیماری آسم درمان قطعی ندارد ولی تا حدود زیادی میتوان با درمان های کنترلی بیماری را کنترل و علایم آن را بهبود بخشید.
با مصرف داروی تجویزی پزشک به طور منظم و دوری از محرک های گفته شده میتوان از بروز حملات آسم جلوگیری کرد.توجه داشته باشید که داروهای تجویزی پزشک برای هر فرد میتواند متفاوت باشد و برای همه افرادی که به آسم مبتلا هستند داروی یکسانی تجویز نمیشود.
درمان های پیشگیرانه نیز میتواند در کنترل بیماری آسم کمک کند، از جمله پوشاندن در و پنجره ها، بیرون نرفتن در هوای آلوده و غبار آلود، نظافت مرتب منزل و تمیز کردن از گرد و غبار و ذرات معلق و...
محل های مرطوب مثل حمام و آشپزخانه را نسبت به وجود قارچ ها بررسی و نظافت نمایید.
در صرت نگهداری از حیوانات خانگی آنها را به طور منظم به حمام برده و نظافت کامل انها را رعایت کنید.
ورزش کردن به صورت منظم هم میتواند با قوی کردن قلب و سیستم خونرسانی بدن علایم آسم را بهبود بخشد، البته توجه داشته باشد در صورت ورزش در هوای سرد دهان و بینی خود را با ماسک باید بپوشانید.
کنترل وزن در بیماران مبتلا به آسم از اهمیت بالایی برخوردار است، این بیماران در صورت افزایش وزن وضعیت بیماریشان وخیم تر میشود، بعلاوه افزایش وزن میتواند سبب تشدید رفلاکس در این بیماران شود و رفلاکس معده خود یک فاکتور برای حملات آسم است.
استفاده از غذاهای چرب در
رژیم غذایی آسم سبب ایجاد رفلاکس شده و موجب بروز علائم آسم میشود. بعلاوه وعده های غذایی در رژیم غذایی آسم نباید خیلی سنگین باشد تا موجب
رفلاکس در بیمار نگردد.
مصرف مواد غذایی خیلی شیرین و یا تند و ترش هم در رژیم غذایی آسم سبب تشدید رفلاکس میگردد و بهتر است این مواد از رژیم غذایی شما موقتا حذف و یا محدود گردند.
دراز کشیدن و یا خوابیدن بلافاصله بعد از خوردن غذا موجب بازگشت اسید معده به مری و تحریک دستگاه تنفسی میشود. حداقل نیم ساعت پس از صرف غذا دراز نکشید.
در مطالعات دیده شده که رژیم غذایی تاثیر مثبتی بر بهبودی بیماری آسم دارد و با رژیم غذایی مناسب میتوان سبب بهبودی نسبی بیماری شد.
رژیم غذایی آسم باید محتوای امگا ۳ بالایی داشته باشد، ترکیبات امگا ۳ باعث کاهش ترشح موادی نظیر لوکوترین ها میشود، لوکوترین ها میتوانند بروز آسم در فرد را افزایش دهند. شما میتوانید امگا ۳ را در
رژیم غذایی آسم به صورت ماهی های آب آزاد و یا زیتون و گردو و همچنین دانه کلزا و کتان دریافت کنید.
آنتی اکسیدان ها نیز یکی از اجزای اصلی رژیم غذایی آسم هستند، آنتی اکسیدان ها بافت های دستکاه تنفسی را از استرس اکسیداتیو حفظ میکنند.مواد غذایی سرشار از آنتی اکسیدان که میتوانند در رژیم غذایی آسم مورد استفاده قرار بگیرند شامل میوه های قرمز رنگ مثل آلبالو، گیلاس، لبو، انگور قرمز و ... و همچنین سبزیجات برگ تیره منابع خوبی از آنتی اکسیدان ها در رژیم غذایی آسم هستند.
از دیگر نکاتی که در رژیم غذایی آسم باید مورد توجه قرار گیرد سطح ویتامین دی در خون است، از آنجا که منبع ویتامین دی در رژیم غذایی در جگر و غذاهای دریایی است و دریافت این مواد در رژیم غذایی ایرانی محدود است بیشتر افراد دچار کمبود این ویتامین هستند، بنابر این نیاز است که این افراد علاوه به همراه رژیم غذایی خود از مکمل های ویتامین دی هم استفاده نمایند.
منیزیوم هم جزئی دیگر از اجزای رژیم غذایی آسم است، وجود منیزیوم در رژیم غذایی آسم میتواند سبب کاهش التهاب در ریه ها و ریلکس شدن عضلات و کمک به کاهش گرفتگی دستکاه تنفسی میکند. رژیم غذایی حاوی منیزیوم باید شامل موادی نظیر بادام، پسته، بادام کوهی، گردو، سبزیجات برگ سبز تیره، اسفناج، حبوبات و ...باشد. همانطور که گفته شد مصرف این مواد در رژیم غذایی آسم به کاهش علائم بیماری کمک میکند.
بر اساس مطالعات صورت گرفته وجود متیل زانتین برونکودیلاتور ها(مثل کافئین) در رژیم غذایی آسم میتواند به بهبود علائم آسم کمک نماید.
سوالی که خیلی زیاد از
کارشناسان تغذیه و متخصصین تغذیه پرسیده میشه اینه که آیا مصرف شیر در رژیم غذایی آسم سبب افزایش موکوس های دستگاه تنفسی میشه؟ در جوابش باید بگیم که هیچ شواهدی مبنی بر ارتباط وجود لبنیات در رژیم غذایی آسم و بدتر شدن وضعیت بیماری وجود نداره.
بیماری آسم میتواند عوارضی نظیر خشکی دهان، سردرد، حالت تهوع، افزایش سطح قند خون، هایپو کالمی و... داشته باشند که با توجه به نوع عارضه جانبی رژیم غذایی آسم نیز باید متناسب با آن تغییر کند. استفاده از داروهایی که باعث بهبودی آسم میشود میتواند بر میزان کلسیم بدن تاثیر بگذارد بنابر این رژیم غذایی آسم باید کفایت میزان کلسیم در بیمار را داشته باشد تا دچار پوکی استخوان و نرمی استخوان نگردد.
نسبت میزان اسیدهای چرب امگا ۳ به امگا ۶ در
رژیم غذایی آسم باید رعایت شود، همانطور که گفته شد اسیدهای چرب امگا ۳ در رژیم غذایی آسم میتوانند سبب کاهش التهاب در بیماری شوند اما وجود اسید های چرب امگا ۶ زیاد در رژیم غذایی آسم میتواند التهاب را بیشتر و وضعیت بیمار را بدتر کند، از این رو نیاز است نسبت اسید های چرب امگا ۳ به امگا ۶ رژیم غذایی بیمار رعایت شود.
به طور کلی رژیم غذایی آسم باید از لحاظ انرژی و مواد مغذی در آن کفایت وضعیت بیمار و بیماری را داشته باشد تا بیمار دچار سوء تغذیه نگردد.
