رژیم غذایی سیروز کبدی | کد LI۲۰۳

کبد یکی از اندام های حیاتی بدن است و یکی از سنگین ترین وظایف بدن را متحمل میشود. اگر در کار کبد اختلالی پیش بیاید تصفیه خون در بدن دچار مشکل میشود.از جمله یکی از وظایف اصلی کبد در دفع سموم و مواد شیمیایی و تجزیه دارو ها و تبدیل ترکیبات زیان آور به ترکیبات بدون ضرر و قابل دفع است.همینطور در سوخت و ساز کربوهیدرات ها، چربی ها و پروتیئین ها نقش دارد، در واقع کبد یک کارخانه بیوشیمیایی بسیار پیشرفته و عظیم است. از این رو آسیب به کبد و سیروز کبدی در کل عملکرد بدن اختلال ایجاد میکند.
کبد اندامی است که معمولا پس از آسیب خود ترمیمی میکند و بهبود میابد، اگر میزان این آسیب ها در کبد زیاد شود پس از هر بار بهبودی در محل آسیب مقداری بافت همبند تشکیل میشود (همانند ترمیم زخم در آسیب های پوستی) و این سلول ها به تدریج جایگزین سلول های سالم کبد میشوند، پس از سیروزه شدن کبد فشار بر رگ های خونی که وارد کبد میشوند بیشتر شده و در نتیجه مشکلات و عوارض بعدی بیماری سیروز کبدی را به همراه خواهد داشت.
سیروز کبدی مراحل مختلف دارد و بنابر مرحله ای از سیروز که کبد در آن قرار دارد علایم و عوارض نیز متفاوت است.
در مراحل اولیه سیروز کبد علامت خاصی دیده نمیشود، در این مراحل هنوز به تعداد کافی سلول کبدی سالم در بدن وجود دارد تا از عهده کار برآید. در صورت درمان نکردن سیروز کبد به مرور زمان فشار بر سلول های سالم کبدی بیشتر شده و در نتیجه این سلول ها نیز به مرور زمان آسیب دیده و از بین میروند. تا زمانی که آسیب زیادی به کبد نرسیده باشد علامت خاصی مشاهده نمیشود تا زمانی که میزان آسیب به اندازه ای باشد که در عملکرد کبد اختلال ایجاد کند.
از جمله علایم و عوارض سیروز کبدی و آسیب کبد میتوان به خستگی، خونریزی، راحت کبود شدن بدن، خارش پوست، تجمع مایعات در شکم(آسیت)، از دست دادن اشتها، حالت تهوع، تورم پاها، کاهش وزن و زردی پوست و چشم اشاره کرد.
از عوارض دیگر سیروز کبدی بزرگ شدن طحال و خونریزی های رگ های انتهایی مری است، از آنجا که خون به درستی نمیتواند از کبد سیروز شده خارج شود در نتیجه خون به رگ های وارد شونده به کبد برگشت داده میشود و این خون میتواند به طحال رفته و به آسیب بزند و فشار بر روی رگ های انتهای مری بیشتر شده و پاره شوند و موجب استفراغ خونی و یا مدفوع تیره رنگ شوند.

درمان سیروز کبدی ابتدا با رفع عامل به وجود آورنده آن ایجاد میشود، بیماری ها و عوامل زمینه ای که موجب سیروز کبد شده اند باید برطرف گردند و پس از آن اقدام به درمان سیروز کبد و بهبودی وضعیت آن پرداخت.
رعایت اصول بهداشتی، مصرف به موقع داروهای تجویزی توسط پزشک، واکسیناسیون علیه هپاتیت و درمان های غیر دارویی از جمله راهکار های درمانی هستند.
یکی از مهمترین مسائلی که بیماران باید به آن توجه داشته باشند رژیم غذایی مناسب است، دیده شده که بیماران با رعایت یک رژیم غذایی مناسب تحولی عظیم در بهبودی و روند بیماری دیده اند و موجب بهتر شدن وضعیت و حال بیمار شده است.
رژیم غذایی هر بیمار با توجه به وضعیت بیماری و شدت متفاوت است و نیازمند یک رژیم سیروز کبدی مناسب برای وضعیت ایشان است.
با توجه به علت های گفته شده برای بیماری با رژیم غذایی مناسب برای سیروز کبدی میتوان از بروز بیماری و درمان آن نقش کلیدی داشت، در سیروز وابسته به مصرف الکل، الکل باید از رژیم غذایی سیروز حذف گردد، درصورت ایجاد کبد چرب برای فرد نیاز است تا یک رژیم غذایی مناسب برای کبد چرب گرفته شود. در صورت داشتن اضافه وزن و چاقی احتمال چرب شدن کبد نیز وجود دارد برای همین همزمان با رژیم غذایی سیروز کبدی نیاز است تا مراقبت های کبد چرب و رژیم غذایی کاهش وزن نیز گرفته شود.
در واقع یکی از علل اصلی ابتلا به سیروز کبدی در بین ایرانیان اضافه وزن و چاقی است، به توجه به محدودیت های فرهنگی برای مصرف الکل و روابط جنسی خارج از چهار چوب خانواده، تمرکز بر روی چربی خون و چاقی است. از آنجا که در چاقی و اضافه وزن مهمترین علت رژیم غذایی نامناسب است پس داشتن یک رژیم غذایی خوب برای سیروز کبدی اهمیت بالایی دارد.
نکته مهم در رژیم غذایی سیروز کبدی تامین انرژی مورد نیاز بدن بیمار است.انرژی رژیم غذایی سیروز کبدی در صورت نداشتن بیماری دیگر، تفاوتی با رژیم غذایی معمولی ندارد، مگر در شرایطی که بیمار دچار عفونت یا آسیت شده باشد و تحت استرس های متابولیکی قرار داشته باشد که در این صورت باید انرژی رژیم غذایی سیروز کبدی را افزایش دهیم تا موجب سوء تغذیه در بیمار نشود.
تامین کربوهیدرات به میزان مناسب در رژیم غذایی سیروز کبدی بسیار مهم است، از آنجا که یکی از نقش های اصلی کبد در متابولیسم گلوکز و گلیکوژن است نیاز است تا کربوهیدرات در رژیم غذایی سیروز کبدی به اندازه مناسب و کافی قرار داشته باشد تا بدن برای تامین انرژی دچار مشکل نگردد. مصرف بیش از اندازه کربوهیدرات های ساده هم به علت عدم توانایی کبد در ذخیره آن میتواند مشکل ساز شود.از یان رو تنظیم میزان کربوهیدرات رژیم سیروز کبدی از اهمیت بالایی برخوردار است.
میزان پروتئین هم در رژیم غذایی سیروز کبدی از اهمیت بالایی برخوردار است، نیاز است تا پروتئین رژیم غذایی به گونه ای تنظیم شود که تعادل پروتئین و نیتروژن در بدن مثبت باشد.از آنجا که در سیروز کبدی کاتابولیسم بافت ها رخ میدهد نیاز است تا پروتئین رژیم غذایی سیروز کبدی بیشتر از شرایط عادی باشد تا از تحلیل بافت های عضلانی جلوگیری کند.
در بیمارانی که علاوه بر سیروز دچار آسیت نیز هستند در هر بار تخلیه مایع آسیت از شکم نیاز است تا تدریجا به اندازه پروتئین دفع شده از طریق آسیت به رژیم غذایی سیروز اضافه شود تا فرد دچار کمبود پروتئین نگردد. این افزایش میزان دریافت پروتیئیتن از طریق رژیم غذایی سیروز کبدی باید به اهستگی و در طول یک هفته به مرور به بیمار داده شود.نوع پروتئین مصرفی در رژیم غذایی سیروز کبدی بهتر است از انواع غیرآروماتیک و شاخه دار آن باشد که در منابع گیاهی بیشتر وحود دارد. مصرف پروتئین های گیاهی و لبنیات در رژیم غذایی سیروز کبدی توصیه شده است، این پروتئین ها حاوی آمینو اسیدهای شاخه دار هستند و در رژیم غذایی سیروز کبدی بهتر تحمل میشود.
چربی مورد استفاده در رژیم غذایی سیروز باید از نوع غیر اشباع باشد، در واقع چربی های جانوری و جامد باید از رژیم غذایی سیروز کبدی حذف گردند و به جای آنها از روغن های مایع مثل زیتون و کانولا در رژیم غذایی سیروز استفاده گردد.
از نکات مهم دیگر در رژیم غذایی سیروز کبدی تامین ویتامین ها و مینرال های مورد نیاز بدن است.از آنجا که کبد نقش مهمی در متابولیزه کردن و ذخیره ویتامین ها و مینرال ها دارد در صورت بروز سیروز ممکن است دچار کمبود ویتامین ها و مینرال ها شود. از این رو نیاز است تا رژیم غذایی سیروز کبدی از نظر تامین این مواد کفایت لازم را داشته باشد.
در مورد رژیم غذایی سیروز کبدی و یه طور کلی در بیماری های کبدی از خوردن گیاهان دارویی و پیشنهاد عطاری ها برای مصرف داروهای مختلف جدا پرهیز کنید، در سیروز کبدی بدن توانایی متابولیزه کردن مواد حاصل از داروهای گیاهی را ندارد و در صورت مصرف این مواد به طور خودسرانه و بدون تجویز پزشک میتواند آسیب جدی به بدن شما وارد کند.