دیابت بارداری که به علت بالا رفتن سطح گلوکز خون رخ میدهد فقط در دوران بارداری رخ میدهد و در این بیماری قند خون بیمار بالاتر از حد طبیعی نشان داده میشود.
آزمایش دیابت بارداری معمولا بین هفته ۲۴ تا ۲۸ بارداری انجام میشود، اگر شما ریسک فاکتور های ابتلا به دیابت بارداری را داشته باشید احتمالا پزشک شما آزمایش تشخیص دیابت بارداری را زودتر برای شما انجام میدهد. اگر دیابت بارداری در شما تشخیص داده شود نیاز است تا ۶ الی ۱۲ هفته بعد از زایمان مجددا آزمایش قند خون انجام دهید تا مطمئن شوید که بیماری برطرف شده و اثری از دیابت در شما باقی نمانده است.
دیابت بارداری معمولا پس از زایمان برطرف میشود با این حال در صورتی که به دیابت حاملگی مبتلا شده باشید احتمال ابتلای شما به دیابت نوع ۲ در آینده بیشتر است.
دیابت بارداری کنترل نشده میتواند سبب بزرگ شدن سایز نوزاد شود که خود این مسئله میتواند سبب سختی در زایمان شود، علاوه بر این خطر تولد نوزاد با قند خون پایین (هایپوگلایسمی) را افزایش میدهد. مشکل تنفس، زردی، میزان کلسیم و منیزیوم پایین تر از جمله دیگر عوارض شایع در نوزادانی است که مادران آنها به دیابت بارداری مبتلا هستند. علاوه بر این احتمال ابتلای کودک به دیابت در آینده نیز بیشتر میشود.
تغییر رژیم غذایی بارداری اولین و بهترین راه برای بهبود وضعیت دیابت بارداری است.
میزان دریافت انرژی روزانه توسط مادر باردار به فاکتور ها و عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله وزن و میزان فعالیت فیزیکی روزانه، مادران باردار به طور معمول باید روزانه حدود ۳۰۰ کیلوکالری در سه ماهه اول بارداری به میزان دریافتی انرژی روزانه از طریق رژیم بارداری خود اضافه کنند.
متخصصین تغذیه پیشنهاد میکنند که در تغذیه دوران بارداری حداقل از سه وعده اصلی و سه میان وعده استفاده شود، مصرف وعده های کم حجم تر در دفعات بیشتر به حفظ سطح قند خون کمک میکند. کنترل روزانه قند خون میتواند به کنترل دیابت بارداری کمک کند، اندازه گیری سطح قند خون پس از هر وعده به شما کمک میکند تا متوجه شوید غذایی که مصرف میکنید چه تاثیری بر روی قند خون و دیابت بارداری شما دارد.
سطح قند خون نرمال در طی بارداری در صورت ناشتا بودن کمتر از ۹۵ میلی گرم به ازای هر دسی لیتر خون، پس از یک ساعت از صرف غذا کمتر از ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر و دو ساعت پس از صرف غذا باید کمتر از ۱۲۰ میلی گرم بر دسی لیتر باشد.
باید به این نکته توجه داشته باشید که قند خون شما در ابتدای روز حتی اگر چیزی نخورده باشید میتواند بیشتر از حد معمول باشد و این به علت تاثیرات هورمونی بر بدن است، مصرف یک میان وعده قبل از خواب میتواند در برخی از افراد از بروز این مسئله پیشگیری کند.
برای بیشتر افراد مبتلا به دیابت بارداری کنترل میزان کربوهیدرات در برنامه غذایی دوران بارداری برای حفظ سطح قند خون در مقدار طبیعی بسیار مهم است.
با اندازه گیری سطح قند خون شما و تنظیم رژیم غذایی برای دیابت بارداری توسط متخصص تغذیه بیماری شما تا حدود بسیار زیادی کنترل میشود.
کربوهیدرات سوخت اصلی بدن در حالت عادی است، و همینطور همان عاملی است که باعث افزایش سطح قند خون میشود. شما باید میزان کربوهیدرات دریافتی خود از طریق رژیم غذایی را به دقت تحت کنترل داشته باشید، میزان غذای مصرف خود را اندازه گیری و یادداشت کنید تا متوجه شوید در هر وعده چه مقدار کربوهیدرات مصرف میکنید.دانستن میزان کربوهیدرات مصرفی به شما کمک میکند تا بتوانید با کنترل کربوهیدرات دریافتی سطح قند خون خود را در طی دوران بارداری تحت کنترل خود داشته باشید.
البته باید به این نکته توجه داشته باشید که مصرف کم کربوهیدرات در رژیم بارداری هم میتواند مشکلاتی به همراه داشته باشید، در نتیجه بهترین راه داشتن رژیم غذایی متعادل با میزان کربوهیدرات مناسب است تا از افزایش قند خون شما و بروز دیابت بارداری پیشگیری شود.
شما میتوانید مقدار گرم کربوهیدرات دریافتی خود را با توجه به محتوای کربوهیدرات هر گروه از مواد غذایی اندازه بگیرید، برای اطلاعات بیشتر در این زمینه میتوانید از مشاوره رایگان متخصصین تغذیه پرتال تغذیه ایرانیان بهره مند شوید.
در صورت ابتلا به دیابت بارداری نیاز است تا میزان کربوهیدرات دریافتی خود را در طول روز تقسیم کنید، تقسیم کربوهیدرات به شما کمک میکند تا سطح قند خون خود را در محدوده طبیعی حفظ کنید و از افت یا افزایش قند خون ناگهانی جلوگیری کنید.
نشاسته و غلات منبع اصلی کربوهیدرات دریافتی در رژیم غذایی دوران بارداری هستند، بهتر است در انتخاب نشاسته و غلات از انواع آن که دارای فیبر بالا هستند استفاده کنید، این نوع مواد نه تنها دارای مواد مغذی بیشتری نسبت به کربوهیدرات های ساده هستند بلکه سرعت هضم و جذب آنها نیز آهسته تر است و در نتیجه سبب میشود که قند خون به طور ناگهانی بالا نرود. از جمله کربوهیدرات های پیچیده ای که میتوانید از آنها در تغذیه دوران بارداری استفاده کنید شامل موارد زیر هستند:
شیر و لبنیات هم دارای محتوای کربوهیدرات هستند، در صورت مصرف این مواد در رژیم دوران بارداری باید آنها را از کربوهیدرات کلی که مصرف میکنید کم کنید.
شیر و لبنیات یکی از مهم ترین بخش های یک رژیم غذایی سالم هستند، زیرا مقدار زیادی کلسیم و پروتئین برای بدن فراهم می آورند و همانطور که میدانید کلسیم یکی از مهم ترین قسمت های تشکیل دهنده استخوان است و مصرف کافی کلسیم در رژیم غذایی دوران بارداری برای استحکام استخوان و پیشگیری از پوکی استخوان ضروری است.
در صورتی که قصد کنترل وزن در طی بارداری را دارید بهتر است از انواع لبنیات کم چرب در رژیم غذایی خود استفاده کنید. شیر سویا هم جایگزین خوبی برای افرادی که تحت رژیم گیاهخواری هستند و یا دچار عدم تحمل لاکتوز میباشند است. توجه داشته باشید که شیر سویا هم حاوی کربوهیدرات است.
در صورتی که بخواهید میزان کربوهیدرات دریافتی خودتان در رژیم غذایی بارداری را کنترل کنید شیر بادام یا شیر کتان هم انتخاب خوبی است، البته دقت کنید که این محصولات با شیرین کننده هایی نظیر شکر و عسل شیرین نشده باشند.
میوه ها حاوی کربوهیدرات هستند و در واقع هر واحد از میوه ها حاوی ۱۵ گرم کربوهیدرات است و شما باید میزان کربوهیدرات دریافتی از میوه ها را از کل کربوهیدرات مجاز در رژیم دیابت بارداری کم کنید. میوه تازه سرشار از فیبر است و نسبت به آب میوه و کمپوت میوه که در تهیه آنها شکر به کار رفته است بسیار مفید تر است. در نتیجه سعی کنید از میوه های تازه در برنامه غذایی بارداری خود استفاده کنید.
شیرینی ها هم حاوی مقادیر زیادی کربوهیدرات هستند، هرچند که نیاز نیست در رژیم دیابت بارداری به طور کلی از مصرف شیرینی ها خودداری کنید اما ضروری است تا میزان مصرف این مواد را کنترل کنید زیرا مصرف این مواد در برنامه غذایی بارداری میتواند قند خون شما را نسبت به کربوهیدرات های پیچیده سریع تر افزایش دهد. شیرینی ها معمولا مقدار زیادی کربوهیدرات را در حجم کم در خود جای داده اند.
سبزیجات هم میتوانند مقداری از کربوهیدرات مورد نیاز در دوران بارداری را از طریق رژیم غذایی تامین کنند، به طور کلی سبزیجات حاوی مقدار کمی کربوهیدرات هستند، سبزیجات در دو دسته سبزیجات معمولی مثل سبزی خوردن، اسفناج، کلم و ... که کربوهیدرات بسیار ناچیزی دارند و سبزیجات نشاسته ای مثل سیب زمینی، چغندر و ... که حاوی میزان بیشتری کربوهیدرات هستند تقسیم میشوند.
بنابر این در هنگام مصرف سبزیجات میزان کربوهیدرات آن را بر اساس نوع سبزی محاسبه کرده و از کل کربوهیدرات مجاز روزانه کم کنید.
مصرف سبزیجات متنوع در تغذیه دوران بارداری برای تامین نیاز های مادر و نوزاد به برخی ویتامین ها و مواد معدنی بسیار مهم است، روزانه حداقل ۳ الی ۵ واحد سبزیجات در برنامه غذایی روزانه خود بگنجانید. شما میتوانید تقریبا بدون محدودیت از سبزیجات غیر نشاسته ای در رژیم دیابت بارداری استفاده کنید زیرا این نوع سبزیجات علاوه بر داشتن میزان کم کربوهیدرات مقدار زیادی فیبر محلول و غیر محلول دارند که میتوانند به کاهش قند خون شما در طی بارداری کمک کنند.
هر واحد از سبزیجات معادل مقادیر زیر از انواع سبزیجات غیر نشاسته ای میباشد:
سعی کنید در مصرف روزانه سبزیجات تنوع را رعایت کنید و از انواع سبزیجات و در رنگ های مختلف در رژیم غذایی خود استفاده کنید زیرا هر نوع از سبزیجات حاوی نوع خاصی از مواد معدنی و آنتی اکسیدانی است که همه انواع آن برای بدن مورد نیاز است و باید از طریق رژیم غذایی تامین شود.
پروتئین بخشی بسیار مهم در رژیم غذایی بارداری است، بیشتر منابع پروتئینی کربوهیدرات ندارند و در نتیجه سطح قند خون فرد را افزایش نمی دهند، اما باید به این نکته دقت داشته باشید که پروتئین های گیاهی مثل لوبیا، عدس و به طور کلی همه انواع حبوبات معمولا حاوی کربوهیدرات هستند و باید میزان آنها در رژیم دیابت بارداری کنترل شده باشد.
میزان پروتئین مورد نیاز در مادر باردار با توجه به وضعیت ایشان و تعداد جنین های مادر تعیین میشود و باید توجه داشت که مصرف بیش از اندازه و غیر اصولی پروتئین هم میتواند عوارض خود را داشته باشد، از طرفی برای کاهش چربی دریافتی در رژیم بارداری سعی کنید چربی گوشت ها را گرفته و از گوشت بدون چربی استفاده کنید.
چربی ها قند خون را افزایش نمیدهند زیرا کربوهیدراتی ندارند، با این حال چربی ها یکی از مواد بسیار پر انرژی هستند که انرژی زیادی در خود ذخیره دارند، اگر شما به دنبال کنترل وزن خود هستید و مشکل اضافه وزن دارید باید مراقب میزان دریافت چربی خود در تغذیه دوران بارداری باشید.
در نهایت در انتخاب منابع چربی سعی کنید از چربی های سالم مثل مغز ها و دانه ها، آووکادو، زیتون، کانولا، بذر کتان و ... استفاده کنید.
به طور کلی چربی های اشباع مثل چربی های جانوری (چربی شیر، چربی گوشت و ...) و چربی های ترانس که در غذاهای فراوری شده مثل فست فود ها وجود دارد را در رژیم دوران بارداری محدود کنید.