مشکلات شایع در دوران بارداری

دوران بارداری بخاطر تغییرات فیزیولوژیکی که در بدن رخ میدهد و تغییرات روحی و جسمی زیادی که به مادر باردار تحمیل میشود میتواند به افزایش آسیب پذیری او منجر شود. علاوه بر این؛ تغییرات آناتومیک در بدن مادر باردار هم میتواند مشکلاتی برای او به وجود بیاورد.
در دوره بارداری حجم خون ۵۰% افزایش پیدا میکند، برون ده قلبی ۱۲% زیاد میشود، فشار خون ممکن است کمی کاهش پیدا کند، ادم خفیف (احتباس آب در بدن) در اندام های تحتانی مشاهده میشود، نیاز به اکسیژن افزایش پیدا میکند، میزان عملکرد کلیه افزایش پیدا میکند، احتمال عفونت های ادراری زیاد میشود و... .
در این مقاله شایعترین عوارض و مشکلاتی که مادر باردار در دوران بارداری با آنها رو به رو میشود را گفته و راه حل برطرف کردن آنها را بیان میکنیم:

یکی از رایجترین مشکلاتی که مادران باردار از آن شکایت دارند تهوع بارداری است، اکثر مادران باردار این مشکل را تجربه خواهند کرد. تهوع بارداری بخصوص در ساعات اولیه صبح و پس از بیدار شدن رخ میدهد و باعث احساسی آزار دهنده برای مادر باردار خواهد شد.
اما راه های برطرف کردن تهوع بارداری بسیار ساده هستند، رعایت موارد زیر میتواند به شما در برطرف کردن تهوع بارداری کمک کند:

• پس از بیدار شدن از خواب کمی نان خشک یا بیسکوییت به صورت ناشتا میل کنید.
• به مدت طولانی گرسنه نمانید و به جای ۳ وعده با حجم زیاد از ۴-۵ وعده غذایی با حجم کمتر استفاده کنید.
• غذاهای پر چرب، سرخ شده و پر ادویه استفاده نکنید.
• در هنگام غذا خوردن از مایعات استفاده نکنید و مصرف نوشیدنی ها را به بین وعده های غذایی موکول کنید.
• غذای خود را با آرامش و با سرعت کم میل کنید و به طور کامل غذا را بجوید.
• در معرض بو ها و رایحه های آزار دهنده قرار نگیرید و تهویه منزل را بهبود ببخشید.
• به اندازه کافی استراحت کنید.
• در نهایت از ویتامین B۶ برای کاهش تهوع باردرای استفاده کنید.

یکی دیگر از شکایات شایع در مادران باردار شکایت از رفلاکس معده یا سوزش سر دل و ترش کردن معده است. رفلاکس معده در بارداری بخاطر کاهش فضای درون حفره شکمی ایجاد میشود که این مسئله به معده فشار وارد کرده و نهایتا باعث برگشت اسید معده و غذا از معده به درون مری شده که باعث سوزش سر دل میگردد.
درمان رفلاکس معده در بارداری همانند افراد غیر باردار است و تفاوتی در نوع درمان آن نمیکند که میتوانید تغذیه مناسب برای درمان رفلاکس معده را در اینجا بخوانید.
به طور کلی برای برطرف کردن رفلاکس معده در بارداری نکات زیر را باید رعایت کنید:

• حجم وعده های غذایی خود را کاهش داده و دفعات آن را افزایش دهید.
• بجای غذا های سرخ شده از غذاهای آب پز یا بخار پز استفاده کنید.
• غذا را آرام میل کنید و به طور کامل بجوید.
• بلافاصله بعد از غذا خوردن نخوابید و مدتی به صورت ایستاده فعالیت کنید.
• غذاهای کم چرب و بدون ادویه در رژیم غذایی خود استفاده کنید.
• از نعنا، عرق نعنا و غذاهایی که حاوی نعنا هستند استفاده نکنید.
• شکلات، قهوه، نوشابه های گاز دار و سایر نوشیدنی های حاوی کافئین را استفاده نکنید.
• سرکه، شیر و غذاهای نشاسته ای میتواند علائم رفلاکس در باردرای را تشدید کنند، در صورت داشتن مشکل با خوردن این غذا ها آنها را از تغذیه در بارداری خود حذف کنید.
• در هنگام استراحت سر خود را بالاتر از بدن خود قرار دهید.
• نهایتا اگر هیچکدام از راه های بالا چاره ساز نشد از داروهای آنتی اسید برای کاهش سوزش سر دل استفاده کنید.

یبوست در بارداری یکی دیگر از مشکلات شایع مادران باردار در این دوران است، یبوست در بارداری اگر مدیریت نشود میتواند حتی منجر به خونریزی و مشکلات شدید تری برای مادر باردار گردد. یبوست در بارداری به علت های مختلی چون تغییرات هورمونی، عدم نوشیدن مایعات کافی، فیبر ناکافی در تغذیه در بارداری، مصرف اندانستورن ها و... ایجاد میشود.
درمان یبوست بارداری با انجام کارهای زیر صورت میگیرد که باید آنها را رعایت کنید تا یبوست بارداری شما درمان شود:

• به اندازه کافی از مایعات، آبمیوه ها، آش و سوپ ها در تغذیه دوران بارداری خود استفاده کنید.
• مصرف سالاد و سبزی خوردن را همراه غذا فراموش نکنید، همراه همه وعده های غذایی خود از انواع سالاد یا سبزی خوردن استفاده کنید.
• مصرف غذاهای پر فیبر مثل حبوبات و غلات کامل به همراه آب فراوان به درمان یبوست بارداری کمک بسیار زیادی میکند.
• استفاده از برگه آلو یا آب آلو یکی دیگر از راه های درمان یبوست در بارداری است.
• روغن زیتون و انواع مغزیجات و دانه ها بخاطر روغن زیادی که دارند باعث درمان یبوست بارداری میشوند.
• پیاده روی و انجام فعالیت بدنی باعث حرکت بهتر دستگاه گوارش و کمک به درمان یبوست حامگلی میشود.

ورم مختصر در ساق یا قوزک پا که بخاطر فشار رحم و محتویات آن بر روی ورید های لگنی و در نتیجه اختلال در بازگشت خون از پاها به بالا تنه ایجاد میشود را ورم بارداری یا ادم میگویند.
ورم خفیف در بارداری جای نگرانی ندارد و مشکلی برای مادر باردار ایجاد نخواهد کرد، اما در صورتی که این ورم شدید شود و همراه علائم دیگری مثل فشار خون باشد نیاز به مراجعه به پزشک میباشد. برای برطرف شدن ورم بارداری رعایت نکات زیر میتواند به شما کمک کند:

• تغذیه در بارداری برای کاهش ورم در مادر باردار باید کم نمک باشد و در نتیجه غذاهایی مثل شور ها، چیپس، آجیل شور، ماهی شور و ترشیجات محدود شوند.
• برای خونرسانی بهتر به اعضای لگنی، رحم، جنین و جلوگیری از پیشرفت ورم بارداری، ۴-۵ بار در روز به پهلو دراز بکشید.
• ایستادن طولانی مدت و نشستن روی صندلی با پای آویزان باعث افزایش ورم پاها میگردد.
• همانطور که در بالا هم گفته شد در صورت ورم عمومی بدن و افزایش فشار خون بخصوص از هفته ۲۰ام بارداری به بعد نیاز به بررسی توسط پزشک دارد تا از لحاظ خطر پره اکلامپسی بررسی شود.

پیکا به تمایل فرد به خوردن موادی غیر خوراکی مانند یخ، خاک، گچ و... گفته میشود که در افراد با سابقه پیکا در کودکی و یا سابقه خانوادگی پیکا به شدت در بارداری شیوع دارد.
پیکا میتواند مشکلاتی چون کم خونی یا مشکلات گوارشی برای مادر باردار ایجاد کند. برای درمان پیکا نیاز به بررسی نوع ماده مصرفی، علت مصرف، بررسی کم خونی و مشاوره با مادر باردار است.

ویار بارداری به تمایل زیاد به مصرف یک ماده غذایی خاص مثل ترشیجات، قره قوروت، شیرینیجات و... گفته میشود. ویار حاملگی تا زمانی که تنوع و تعادل رژیم را بر هم نزند مشکلی ندارد. در صورت ویار بیش از حد و بر هم خوردن رژیم غذایی نیاز به مشاوره وجود دارد.

ترشح بیش از حد بزاق در بارداری ناشی از تحریک غدد بزاقی به علت مصرف مواد غذایی نشاسته ای است که به صورت گذرا بوده و نیاز به درمان ندارد. بنابر این اگر شما هم در بارداری با این مشکل مواجه شدید نیاز به انجام کار خاصی ندارد و گذر زمان این مسئله را برطرف خواهد کرد.

از آنجا که در طی بارداری حجم خون در حدود ۵۰% افزایش پیدا میکند، نیاز بدن مادر باردار به آهن نیز افزایش پیدا میکند، اگر به میزان کافی از منابع آهن در تغذیه در بارداری استفاده نشود میتواند منجر به کم خونی در باردرای یا آنمی گردد.
زمانی که هموگلوبین شما به کمتر از ۱۱ گرم در دسی لیتر برسد شما دچار کمخونی خواهید شد و نیاز است تا درمان لازم را انجام دهید.
در کمخونی بارداری علاوه بر مصرف مکمل آهن، باید غذهای زیر را در برنامه غذایی بارداری خود بیشتر استفاده کنید:
• گوشت قرمز و گوشت پرندگان
• سبزیجات برگ سبز تیره مثل اسفناج
• حبوبات بخصوص لوبیا و عدس
• انواع مغزیجات و خشکبار مثل توت خشک، انجیر خشک، پسته، گردو و...
• مصرف منابع ویتامین C مثل آب مرکبات، فلفل دلمه، کیوی، جعفری و... همراه غذا 

پره اکلامپسی با افزایش فشار خون، دفع پروتئین از ادرار و ورم عمومی بدن بعد از هفته ۲۰ ام بارداری رخ میدهد. چاقی یکی از عوامل ایجاد پره اکلامپسی یا مسمویت بارداری میباشد. در صورتی که پره اکلامپسی کنترل نگردد میتواند منجر به اکلامپسی شده و مشکلات جدی ای برای شما و جنین ایجاد کند. بنابر این حتما نیاز به مراجعه به پزشک میباشد.

از آنجا که در پره اکلامپسی گردش خون دچار اختلال میشود، داشتن تغذیه مناسب در بارداری میتواند به شما در تامین نیاز های جنین کمک کند.
توصیه‌های تغذیه‌ ای در پره اکلامپسی شامل مصرف منابع ویتامین های E، C و D و همچنین مصرف کافی کلسیم، پروتئین و پتاسیم، مصرف غذای پر پروتئین و استفاده از منابع غذایی حاوی اسیدهای چرب ضروری اسید لینولئیک و آراشیدونیک اسید می باشد. در پره اکلامپسی با وجود فشار خون بالا نیاز به محدودیت شدید نمک وجود ندارد و استفاده از غذاهای کم نمک در رژیم غذایی کفایت میکند.
توجه داشته باشید که تغذیه در بارداری به تنهایی نمیتواند منجر به درمان پره اکلامپسی شود و حتما نیاز به مراجعه به پزشک وجود دارد.

دیابت بارداری یکی از مشکلاتی است که برای برخی از مادران باردار ایجاد میشود، احتمال ابتلا به دیابت بارداری در مادران دارای اضافه وزن یا چاقی، سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت، سابقه اختلال در گلوکز خون، سابقه دیابت در بارداری های قبلی، سابقه اختلالات حاملگی مثل سقط جنین، پره اکلامپسی و... در بارداری های قبلی و در مادران بارداری بالای ۳۵ سال افزایش میابد.
در صورت کنترل نشدن دیابت بارداری خطراتی چون تولد نوزاد نارس، ماکروزومی، زردی نوزادی، افزایش فشار خون و مرده زایی وجود دارد و به همین دلیل کنترل قند خون در دیابت بارداری از اهمیت بالایی برخوردار است.

در صورت ابتلای مادر باردار به دیابت بارداری، مراجعه به مشاور تغذیه برای تهیه برنامه غذایی مناسب الزامی است تا قند خون کنترل شده و مادر وزن گیری مناسبی داشته باشد.

به طور کلی تغذیه در بارداری برای مادری که به دیابت بارداری مبتلا شده باید موارد زیر در آن رعایت شده باشد:
• وعده های غذایی کم حجم در دفعات بالا
• کاهش مصرف نمک و غذاهای سرخ کرده
• رعایت تنوع و تعادل در رژیم غذایی بارداری
• استفاده از غذاهای فیبر دار مثل سبزیجات، میوه ها، غلات کامل و حبوبات
• کاهش مصرف قند های ساده و غذاهایی که قند خون را به سرعت بالا میبرند مثل نان لواش، سیب زمینی، هویج پخته و...
• انجام ورزش های سبک و داشتن فعالیت بدنی منظم