تغذیه در شیمی درمانی Ca203
تغذیه در شیمی درمانی Ca203

نقش تغذیه در سلامتی

تغذیه نه تنها بر رشد جسمی و ظاهر انسان تأثیر می گذارد، بلکه بر نحوه احساس و برداشت ما از محیط، خلق و خو و رفتار ما نیز موثر است. اهمیت وجود برخی مواد مغذی برای بدن به ویژه ویتامین ها، مواد معدنی و پروتئین ها، همانند نیاز به آب ضروری است...
تغذیه در شیمی درمانی Ca203

چه زمانی به متخصص تغذیه مراجعه کنیم؟

یک قرار ملاقات بسیار مهم وجود دارد که نباید آن را نادیده بگیرید و آن قرار با یک متخصص تغذیه به صورت سالانه است. نقش متخصص تغذیه در پیشگیری از بیماری های غیر واگیر مثل چاقی، بیماری های قلبی عروقی، گوارشی و ... غیری قابل چشم پوشی است...
تغذیه در شیمی درمانی Ca203

نمونه برنامه تغذیه در شیمی درمانی | نمونه Ca۲۰۳

رژیم غذایی مناسب برای جوان ۲۴ ساله مبتلا به سرطان خون تنظیم شده است، وزن و قد ایشان به ترتیب ۷۰ کیلوگرم و ۱۶۸ سانتی متر میباشد، در حدود ۲ ماه است که تحت درمان با دارو و دوره شیمی درمانی میباشد و در این مدت دچار کاهش وزن زیادی گشته است، به همین منظور رژیم غذایی و برنامه تغذیه مناسب در دوره شیمی درمانی برای ایشان به شرح زیر تنظیم شده است:

اطلاعات اختصاصی مورد نیاز در تنظیم تغذیه در شیمی درمانی

مشخصات فردی

بیماری ها

داروها و مکمل های مصرفی

حساسیت های غذایی

میزان فعالیت و استراحت

هشدار

این رژیم غذایی بر اساس شرایط فعلی ایشان نوشته شده و برای عموم و شرایط مشابه قابل استفاده نیست، لطفا از توصیه این رژیم غذایی برای افراد در حالت های مشابه خودداری نمایید.

تغذیه در شیمی درمانی | هفته اول

روز اول

روز دوم

روز سوم

روز چهارم

روز پنجم

روز ششم

روز هفتم

لیست جانشینی غذا برای تغذیه در شیمی درمانی

گروه لبنیات

گروه سبزیجات

گروه میوه ها

گروه نان و غلات

گروه گوشت

گروه چربی

گروه قند های ساده

غذاهای آزاد

۱ لیوان شیرکم چرب ۱% یا ۲۴۰ سی سی

۰/۷ لیوان ماست یا ۷ قاشق غذاخوری

۰/۳  لیوان ماست چکیده یا ۳ قاشق غذاخوری

۲ لیوان دوغ

۰/۳ لیون شیر خشک

۰/۲۵ لیوان کشک مایع یا ۳ عدد کشک جامد کوچک

۰/۵ لیوان بستنی سنتی یا ۱ لیوان بستنی صنعتی*



*بستنی به دلیل چربی زیاد ۱ واحد از گروه چربی ها نیز محاسبه میگردد. 
نصف لیوان سبزیجات پخته شده یا ۱ لیوان سبزیجات خام میباشد.

۱/۲ لیوان آب سبزیجات مثل کرفس، هویج

سبزی خوردن

سبزی خورشتی

سبزی کوکویی

لوبیا سبز

قارچ

گوجه فرنگی

خیار

فلفل سبز

پیاز

کاهو

کلم و گل کلم

تره فرنگی

اسفناج

ریواس

کرفس

شلغم

چغندر

هویج 
۱ عدد سیب کوچک یا ۱۲۰ گرم

۱ عدد گرتقال متوسط یا ۱۸۰ گرم

۲ عدد خرمالو متوسط

۴ عدد زردالوی تازه

۱۷ حبه انگور یا ۹۰ گرم

۱ عدد گلابی متوسط یا ۱۲۰ گرم

۱۲ عدد گیلاس یا آلبالو

۱ عدد هلو متوسط یا ۱۸۰ گرم

۱ عدد شلیل کوچک یا ۱۲۰ گرم

۰/۵ لیوان توت تازه

۱ عدد موز کوچک یا ۱۲۰ گرم

۰/۵ لیوان خربزه یا طالبی خورد شده

۱ عدد کیوی متوسط یا ۱۰۰ گرم

۲ عدد نارنگی کوچک یا ۱۸۰ گرم

۱/۵ لیوان هندوانه خرد شده یا یک مکعب ۱۵*۱۵*۱۵

۳ عدد خرما

۰/۵ لیوان انواع کمپوت

۰/۵ لیوان آناناس

۰/۵ لیوان انواع آبمیوه ها

۰/۳ لیوان آب انگور

۴ عدد آلو متوسط

۰/۵ عدد انار

۰/۲۵ لیوان میوه های خشک شده

۲ قاشق غذاخوری کشمش یا توت خشک شده  

۱/۵ عدد انجیر خشک

۲۰ گرم لواشک  
۳۰ گرم انواع نان

۷۰ گرم برنج پخته شده یا ۵ قاشق غذاخوری سر خالی 

۷۰ گرم ماکارونی پخته شده یا ۵ قاشق غذاخوری

۸۰ گرم سیب زمینی آب پز یا یک عدد سیب زمینی کوچک

۲ لیوان پفیلا بسیار کم چرب

۱ عدد بلال

۱ لیوان کدو تنبل

۰/۵ لیوان باقلا سبز

۳ قاشق غذاخوری ذرت پخته شده

۳ عدد بیسکوییت ساده سبوس دار*

۳ قاشق غذاخوری جوانه گندم

نصف لیوان بلغور پخته شده

۱ عدد کیک یزدی یا شیرینی های خشک**

نیم کاسه ماست خوری شله زرد یا ۳ قاشق غذاخوری

۰/۵ لیوان شیر برنج بدون شکر

۰/۵ لیوان حبوبات پخته شده***



*و ** کیک یزدی و شیرینیجات خشک به علت داشتن چربی ۱ واحد از گروه چربی نیز محاسبه میگردد.
***حبوبات به دلیل پروتیین بالا ۱ واحد از گروه گوشت ها نیز محاسبه میگردند.  
۳۰ گرم انواع گوشت یا ۱ قوطی کبریت

۳۰ گرم میگو یا ماهی

۳۰ گرم جگر، دل، قلوه یا یک قوطی کبریت

۱ عدد تخم مرغ آب پز یا ۲ عدد سفیده

۳۰ گرم پنیر یا ۱ قوطی کبریت

۱/۴ سیخ کباب برگ یا ۱/۳ سیخ کباب کوبیده

۱/۲ ران مرغ یا ۱/۳ سینه مرغ یا ۱/۴ سیخ جوجه کباب

۰/۵ لیوان شیر سویا

۰/۵ لیوان حبوبات پخته شده*





*حبوبات به علت محتوای کربوهیدراتی بالا ۱ واحد از گروه کربوهیدرات نیز محاسبه میگردد. 
۱ قاشق مرباخوری روغن

۱۰ عدد زیتون سبز یا ۸ عدد زیتون سیاه

۶ عدد بادام

۲ عدد گردو

۵ عدد فندق

۱۰ عدد بادام زمینی

۴ عدد بادام هندی

۲ قاشق غذاخوری سر خالی خامه

۱ قاشق غذاخوری کره

۱ قاشق غذاخوری مایونز

۲ قاشق غذاخوری پودر نارگیل

۱ قاشق غذاخوری کنجد

۱ قاشق غذاخوری مغز انواع تخمه ها( آفتابگردان، کدو، هندوانه و ... )

۱ مربع کوچک کاکائو تلخ ۲*۲*۲ 
۱ قاشق غذاخوری شکر، مربا، عسل، ژله

۵ حبه قند یا ۱۵ گرم

۵ عدد پولکی یا ۱۵ گرم

۰/۵ لیوان نوشابه یا دلستر یا ۱۲۰ سی سی

۱ عدد بستنی یخی
اقلام زیر را میتوانید روزانه در حد متعادل مصرف نمایید:

آبلیمو

چای

سرکه

پودر سیر

ادویه ها

سبزیجات معطر

سس کوجه فرنگی

قهوه بدون شکر

تغذیه در شیمی درمانی | توصیه های اختصاصی

مصرف غذا در تغذیه در شیمی درمانی باید با صبر و حوصله و در آرامش باشد.

در صورت نفخ و دل درد ممکن است مصرف شیر در تغذیه در دوره درمانی تحمل نشود، بنابر این تا برطرف شدن مشکل از خوردن شیر خوددرای کنید.

تا زمانی که حالت تهوع شما کنترل نشده از خوردن غذا بپرهیزید و از مایعات کافی و آبمیوه های طبیعی در تغذیه شیمی درمانی استفاده کنید.

به هنگام خشک شدن دهان مایعات مصرف کرده و در صورت زخم نبودن دهان میتوانید از آبنبات های ترش و یا آدامس استفاده کنید.

در صورت احساس درد در دهان و گلو از غذاهایی که بافت نرم تری دارند مانند انواع پوره، حریره و آبمیوه در تغذیه در شیمی درمانی استفاده نمایید.

بهتر است از روغن های زیتون و کلزا در رژیم غذایی خود استفاده کنید زیرا محتوای امگا ۳ بیشتری دارد و امگا ۳ خاصیت ضد التهابی ایجاد میکند.

از کباب کردن و گریل کردن غذا ها خودداری کنید
و مواد استفاده شده در رژیم غذایی خود را بیشتر به صورت آب پز و بخار پز مصرف کنید.

از مصرف غذاهای چرب و یا تند در رژیم غذایی خود خودداری نمایید.

غذای مصرفی در رژیم غذایی شما نباید خیلی داغ یا خیلی سرد باشد، غذای خود را در دمای متعادل مصرف کنید.

برخی داروهای شیمی درمانی میتواند طعم دهان بیمار را تغییر دهد، سعی کنید قبل از مصرف غذا دهان خود را با آب و نمک رقیق شستشو دهید تا صرف غذا برایتان لذت بخش تر شود.

سعی کنید رژیم غذایی شما منظم باشد و زمان مصرف وعده ها و میان وعده ها در ساعات خاصی مصرف شود.

بهداشت مواد غذایی را رعایت کنید
، دست های خود را قبل از مصرف غذا بشویید، از مصرف میوه ها و سبزیجات نشسته خودداری کنید، غذا ها را خوب پخته و سپس مصرف نمایید.

اگر طعم فلز قاشق های فلزی شما را اذیت میکند از قاشق های پلاستیکی استفاده کنید.

سرطان

سرطان چیست؟

علت های سرطان

پیشگیری از سرطان

رژیم درمانی در سرطان

سرطان تکثیر کنترل نشده سلول های بدن و رشد آنها به طور غیر قابل کنترل است، به گونه ای که پس از مدتی این مجموعه سلول ها به تدریج رشد کرده و تشکیل توده های سرطانی را میدهند.
تومور های سرطانی به دو دسته خوش خیم و بد خیم تقسیم میشوند که نوع بدخیم آن میتواند در بدن انتشار یابد و از طریق خون و جریان لنف به سایر بافت های بدن منتقل شود و اندام های مختلف بدن را فراگیرد.
نوع خوش خیم تومور های سرطانی نمیتوانند در بدن منتشر شوند اما درمان این تومور ها از این منظر اهمیت پیدا میکند که این تومور ها اگر در بافت ها و اندام های حساس رشد کنند مشکلات زیادی را برای فرد ایجاد میکنند.
تومور های سرطانی گاهی به قدری بزرگ میشوند که برای از بین بردن آنها نیاز به عمل جراحی میشود و بدون عمل جراحی نمیتوان تومور های سرطانی بزرگ را از بین برد.
شیوع نوع سرطان ها در مناطق جغرافیایی مختلف متفاوت است، به طور مثال در ژاپن شیوع سرطان معده بیشتر از سرطان روده و کولورکتال است، در صورتی که در مناطق آمریکا این آمار برعکس است. ژاپنی هایی که به آمریکا مهاجرت کردند پس از ۲ نسل الگوی شیوع سرطان در آنها همانند آمریکایی ها شد، با این موارد میتوان به نقش محیط و سبک زندگی در بروز سرطان های مختلف پی برد.
متاسفانه شیوع سرطان در کشور ما بیشتر از میانگین جهانی است و ابتلای به آن در همه رده های سنی و هردو جنس اتفاق میفتد.بیشترین شیوع سرطان در ایران مربوط به سرطان های پوست، سرطان پستان، سرطان معده و سرطان مثانه است.
از این رو نیاز است با توجه به شیوع بالای سرطان در کشور راهکارهایی برای پیشگیری و گسترش آن در کشور اندیشید و نیازمند تغییر سبک زندگی افراد برای پیشگیری از بروز سرطان در افراد است.
علت اصلی سرطان هنوز مشخص نیست اما بسیاری از دانشمندان علت اصلی آن را عوامل ژنتیکی میدانند، البته از نقش محیط و سبک زندگی در بروز سرطان نمیتوان چشم پوشی کرد، با وجود اینکه ژنتیک نقش اصلی در بروز سرطان را داراست اما کلید فعال کننده آن محیط و سبک زندگی است. بر اساس آمار منتشر شده در آمریکا در حدود ۳۵ درصد از سرطان ها با تغدیه و نوع رژیم غذایی ارتباط مستقیم دارند به گونه ای که با اصلاح رژیم غذایی میتوان از بروز بسیاری از سرطان های شایع پیشگیری کرد.
آمار منتشرشده از سازمان بهداشت جهانی نشان میدهد چاقی یکی از مهمترین علت های سرطان است، به گونه ای که شیوع سرطان در افراد چاق به طور معنی داری بیشتر از افراد با وزن نرمال و مناسب است. بر اساس داده های این سازمان میتوان با کنترل چاقی و کاهش وزن شیوع سرطان را تا ۲۵ درصد در جامعه کاهش داد که این عدد رقم بسیار قابل توجهی است.
مصرف سیگار
در سرطان های دستگاه تنفسی نقش مستقیم دارد به طوری که درابتلا به ۹۰ درصد از سرطان های دستگاه تنفسی نقش دارد و یا قرارداشتن الکل در رژیم غذایی فرد نیز یکی از علل ایجاد سرطان درافراد است، مصرف الکل با ایجاد سرطان های دهان، مری، حنجره و کبد ارتباط دارد.
اختلالات هورمونی
و افزایش سطح برخی هورمون ها نیز میتوانند در بروز سرطان هایی مثل سینه نقش داشته باشند، به طوری که درخانم هایی با سطح بالاتری از استروژن و پروژسترون بروز سرطان سینه بیشتر است و یا در آقایان سطوح بالاتر تستوسترون موجب ایجاد سرطان پروستات میشود.
برخی بیماری ها و عفونت های مختلف نیز میتوانند زمینه سرطانی شدن سلول های بدن را فراهم کنند، شایعترین عفونت هایی که منجر به سرطان میشوند عفونت های ویروسی هستند با این حال عفونت های باکتریایی و انگلی نیز متوانند عفونت منجر به سرطان را ایجاد کنند.
هنگامی که کربوهیدرات های ساده در معرض حرارت قرار میگیرند ماده ای به نام آکریلامید تولید میکنند که این ماده میتواند موجب سرطانی شدن سلول های بدن کند، آکریلامید در موادی مثل ته دیگ، نان سوخاری، نان برشته و ... وجود دارد. بعلاوه مصرف زیاد گوشت قرمز و محصولات تولید شده از آن میتواند در بروز سرطان کمک کند.
مواد نگهدارنده در مواد غذایی آماده و فراورده های گوشتی مثل سوسیس، کالباس و ... حاوی نیتروزامین ها هستند که از جمله مواد سرطان زا به شمار میروند.
قرار گرفتن در معرض پرتوهای زیان آور مثل پرتوهای فرابنفش خورشید، پرتوهای رادیولوژی، سولاریوم و ... از جمله دیگر علت های بوجود آمدن سرطان است.
عده ای به این صحبت اعتقاد دارند که سرطان بیماری ای ساخته دست بشر است و صنعتی شدن و روی آوردن به سبک زندگی جدید سبب ایجاد بیماری سرطان شده است.
مهم ترین عامل در پیشگیری از سرطان، داشتن یک سبک زندگی سالم است، از جمله اصلی ترین عامل در داشتن یک سبک زندگی سالم میتوان به داشتن یک تغذیه مناسب، داشتن فعالیت بدنی و دوری از عوامل خطر زای محیطی عنوان نمود.
در تغذیه پیشگیری از سرطان موارد متعددی است که باعث کمک به پیشگیری از سرطان میکند که در زیر به مواردی از آن اشاره میکنیم:
در محصولات غذایی میکروارگانیسم هایی مثل قارچ ها از خود موادی تولید میکنند که با شستن و یا حتی پختن غذا از بین نمیرود و موجب بروز سرطان میشود. برای خنثی کردن اثر این مواد باید رژیم غذایی پیشگیری از سرطان سرشار از آنتی اکسیدان ها باشد، از جمله منابع خوب آنتی اکسیدان در رژیم غذایی میتوان به ویتامین A، ویتامین C، ویتامین E ،سلنیم و روی اشاره کرد که وجود این مواد در تغذیه و مصرف منابع آنها در رژیم غذایی میتواند به ختثی شدن اثر سموم قارچ ها و مواد سرطان زای تولیدی ناشی از آنها شود.
از جمله مواد دیگری که میتوانند به جلوگیری از سرطان کمک کنند فیتوکمیکال ها هستند، این مواد که در میوه ها و سبزی های قرمز رنگ و نارنجی رنگ مثل گوجه فرنگی، انگور قرمز، توت قرمز، هندوانه، مرکبات، هویج، کدو تنبل و ... وجود دارند به علاوه در مواد غذایی مثل سیر، پیاز، کلم ها، آووکادو، اسفناج و سبزی های برگ تیره هم مواد ضد سرطان وجود دارد که این میوه ها و سبزی ها باید بیشتر در تغذیه پیشگیری از سرطان قرار گیرند.
وجود الکل در رژیم غذایی یکی دیگر از علت های بروز سرطان های مختلف است که باید از رژیم غذایی حذف شوند.
در صورت داشتن چاقی یا اضافه وزن باید با دریافت کالری محدود و یک رژیم غذایی کاهش وزن، وزن خود را به محدوده مناسب برسانید. چربی موجود در رژیم غذایی خود را باید به اندازه تنظیم شده توسط کارشناس تغذیه مصرف نمایید، افزایش دریافت چربی در برنامه غذایی با افزایش دریافت انرژی و افزایش دریافت ترکیبات نیتروژنی همراه است که وجود این موارد در برنامه غذایی میتواند زمینه بروز سرطان در افراد شود.
استفاده از چربی های امگا ۳ در رژیم غذایی پیشگیری از سرطان باعث کاهش بروز سرطان های کلون و پروستات شود، میزان بیشتر چربی امگا ۳ نسبت به چربی امگا ۶ در برنامه غذایی عامل بازدارنده سرطان است.
در یک رژیم غذایی سالم باید میزان مصرفی سبزی ها و میوه ها و به طور کلی منابع فیبری بالا باشد، در رژیم غذایی پیشگیری از سرطان نیز این امر مستثنی نیست و باید مصرف این مواد در برنامه غذایی شما افزایش یابد، بخصوص سبزی های قرمز، نارنجی، تیره و سفید رنگ.
سعی کنید بیشتر پروتیین مصرفی در تغذیه خود را از طریق حبوبات تامین کنید، در مصرف گوشت های نیز تا حد امکان از کباب کردن آنها بپرهیزید، استفاده از گوشت های کبابی، گریل شده و دودی شده در برنامه غذایی به علت وجود ترکیبات نیتروزامین در آنها باعث ایجاد سرطان میگردد.
داشتن یک رژیم غذایی کامل که به تامین همه مواد معدنی و ویتامین های مورد نیاز بدن منجر شود نقش بسیار مهمی در پیشگیری از سرطان دارد.تحقیات تاثیر مصرف به اندازه ویتامین ها و مینرال ها را در رژیم غذایی در پیشگیری از سرطان به اثبات رسانده و نکته مهم تر اینکه این مواد باید از طریق رژیم غذایی فرد تامین شوند تا تاثیر بیشتری بگذارند و مکمل های تغذیه ای به اندازه یک برنامه غذایی کامل نمیتوانند موثر واقع شوند.
علاوه بر برنامه غذایی سالم، فعالیت بدنی روزانه به پیشگیری از سرطان کمک زیادی میکند و توصیه شده هرکس به اندازه توان خود روزانه به فعالیت ورزشی اهتمام ورزند.
رعایت بهداشت مواد غذایی
و استفاده نکردن از مواد غذایی آلوده و مشکوک به سموم قارچی و یا صنعتی در برنامه غذایی از عوامل مهم در پیشگیری از سرطان است.
اهداف رژیم درمانی در سرطان شامل کنترل، درمان و افزایش کیفیت زندگی در افراد مبتلا به سرطان است. حتی در هنگامی که سرطان قابل درمان نباشد، داشتن یک تغذیه در شیمی درمانی مناسب میتواند به کنترل و افزایش کیفیت زندگی بیمار سرطانی منجر شود.
با توجه به میزان پیشرفت بیماری و مرحله ای از بیماری که فرد در آن قرار دارد میزان انرژی مورد نیاز که باید از طریق تغذیه در شیمی درمانی تامین شود متفاوت است که باید بر اساس آن میزان کالری دریافتی فرد تنظیم میشود، از آنجا که بیماران سرطانی معمولا دچار کاهش وزن و تحلیل رفتن بافت های چربی و عضلانی میشوند نیاز است که انرژی آنها بیشتر از افراد عادی درنظر گرفته شود.
میزان پروتتین در تغذیه در شیمی درمانی وابسته به سیر پیشرفت بیماری و مرحله بیماری است و با توجه به وضعیت بیمار و نظر کارشناس تغدیه تنظیم میشود. باید این نکته را در نظر داشته باشید که پروتیین زیاد و پروتیین کم در تغذیه در شیمی درمانی هر دو میتوانند به آسیب بیشتر بیمار بیانجامد.
با توجه به میزان پروتیین و کربوهیدرات در تغذیه در شیمی درمانی، میزان چربی درصد کمتری از تغذیه در شیمی درمانی را شامل میشود که این مقدار کم هم ترجیحا از منابع چربی امگا ۳ تامین شود. منابع خوب امگا ۳ در تغذیه در شیمی درمانیشامل زیتون، گردو و ماهی میباشد.
مصرف مایعات به میزان روزانه حداقل ۸ لیوان باید در تغذیه در شیمی درمانی رعایت شود، در صورت داشتن تب یا فاز استرس بیمار نیاز به مصرف آب و مایعات در تغذیه در شیمی درمانی بیشتر میشود.
ویتامین ها و مینرال ها
باید از طریق تغذیه در شیمی درمانی تامین شوند و مصرف مکمل ها بیش از نیاز بیمار میتواند منجر به بدتر شدن وضعیت بیمار شود، از این رو نیاز است تجویز و مصرف مکمل بر اساس داده های آزمایشگاهی و صرفا با تجویز پزشک یا کارشناس تغذیه صورت گیرد.
تنوع
استفاده از مواد غذایی در تغذیه در شیمی درمانی باید رعایت شود به گونه ای که از بیمار از انواع میوه ها و سبزی ها و ... در رژیم غذایی خود استفاده کند.
با حفظ تنوع در رژیم غذایی بهتر است بیشتر از میوه ها و سبزی های قرمز، نارنجی و برگ تیره استفاده کند زیرا محتوای آنتی اکسیدانی بالایی دارند. البته مصرف مکل های آنتی اکسیدانی در تغذیه در شیمی درمانی حتما باید با تجویز پزشک یا کارشناس تغذیه صورت گیرد.
در تغذیه در شیمی درمانی بیمار باید کمتر از گوشت قرمز استفاده کند و برای تامین پروتیین مورد نیاز روزانه خود در تغذیه در شیمی درمانی از حبوبات، سویا و یا مکمل های پروتیینی استفاده کند.
استفاده از منابع فیبر در تغذیه در شیمی درمانی برای بهبود وضعیت بیماری این عزیزان توصیه میشود، غلات کامل، سبزیجات، میوه ها و حبوبات از منابع خوب فیبر هستند که میتوانند در رژیم غذایی مورد استفاده قرار گیرند.

تغذیه مناسب در دوره شیمی درمانی | میانگین هفتگی | کد Ca۲۰۳